Jeszcze raz o przodkach z parafii Luszowice

Podczas kolejnej wizyty w AD udało mi się odszukać następnych przodków z Luszowic. O pochodzącej z parafii Luszowice mojej 3xprababce Ludwice Kozioł z domu Warzecha i jej przodkach pisałam już wcześniej. Teraz jednak udało mi się odkryć nowych przodków z tej linii i temat wymaga uaktualnienia.

Krótka historia Luszowic do XIX wieku

W 1386 roku w Bieczu Władysław Jagiełło nadał m.in. Luszowice Janowi z Tarnowa za wierną służbę królowej Jadwidze. Odtąd kolejni dziedzice rodu Tarnowskich są właścicielami wsi. W 1536 roku wieś podzielona jest na dwie części pomiędzy Janem Tarnowskim i jego siostrą Dorotą Tarło z Tarnowskich. Część Doroty dzierżawiona jest przez Beatę Tęczyńską. Potomkowie Doroty i Jana Tarło byli pierwszymi dziedzicami, którzy osiedli we wsi. W Starej Wsi wybudowali zamek obronny, a w Luszowicach Górnych dworek na Dębowcu. Tarłowie planowali już w pierwszej połowie XVII wieku wybudować kościół parafialny w Luszowicach, jednak przeszkodziły temu wojny ze Szwecją  i Turcją. W latach 40 lub 50 XVII wieku wybudowano murowaną kaplicę, która do dziś stanowi część prezbiterium kościoła w Luszowicach. Kaplica przeznaczona była na mauzoleum rodziny Tarłów. Pochowano tam m.in. znanego z pojedynku pod Marymontem Adama Tarło. Do kaplicy dobudowano drewniany kościół i w 1686 roku erygowano farę pod wezwaniem św. Józefa Oblubieńca NMP. Zygmunt Tarło wyposażył kościół oraz ufundował 3 dzwony, z których do dzisiaj jeden jest umieszczony w nowej dzwonnicy.

Stary kościół w Luszowicach
Żródło: http://www.tarnowskiekoscioly.net

XVII-wieczna chrzcielnica w kościele w Luszowicach.
Źródło: Nowak M. Spacerkiem po Luszowicach

W 1684 roku Tarłowie zastawili Luszowice i Smyków, a w 1702 roku Józef Tarło wydzierżawia Świerże Chroszowskiemu. Kolejno córka Józefa Tarły Teresa wniosła Luszowice jako posag w ród Prebendowskich. Prebendowscy zadłużyli się na konto klucza Dóbr Luszowickich w klasztorze na Bielanach. W czasie rabacji galicyjskiej Świerże należało do Ludwika Baranowskiego, a Dębowiec był dzierżawiony przez Ludwika Hubickiego. Kolejną właścicielką już po uwłaszczeniu była hrabina Konstancja Romer, która posiadała 1/3 gruntów wsi. 2/3 ziemi należało do włościan. Większość gruntów dworskich dzierżawili chłopi. W latach 80 XIX wieku parafia Luszowice liczyła 2900 katolików. Księgi metrykalne były kompletne od czasów powstania parafii w 1686 roku. Część tych akt (szczególnie metryki urodzenia) z 1 połowy XVIII wieku przepadła podczas IIWŚ. 

Przodkowie z parafii Luszowice

Moi antenaci pochodzący z parafii Luszowice mieszkali w Luszowicach, Smykowie, Świerżu i Lipinach. Prapraprababka Ludwika Kozioł z domu Warzecha urodziła się w Luszowicach. Była córką Jana Warzechy i Marianny z domu Ptak, którzy w 1806 roku zawarli w Smykowie związek małżeński. Dzieci Jana i Marianny rodziły się w Smykowie Luszowickim (Wielkim) i w Luszowicach: Walenty (*1808), Jakub (*1809) Regina (*1812), Marianna (*1818), Andrzej (*1820), Stanisław (*1825), Zofia (*1828), moja antenatka Ludwika (*1830) i Józef (*1833). Rodzicami Jana byli Józef Warzecha i Marianna z domu Żurawska. 5xpradziadkowie pobrali się w Luszowicach w 1779 roku. Józef z zawodu szewc pochodził ze Smykowa, tam też para zamieszkała po ślubie. Dzieci Józefa i Marianny to m. in.: Marianna (*1781), Jan (*1784), Józef (*1788), Wawrzyniec (*1891) i Antoni (*1802). Od strony Marianny z domu Ptak moimi 5xpradziadkami są Stanisław Ptak i Marianna z domu Król. Stanisław i Marianna pobrali się w Lipinach w 1786 roku. Dzieci tej pary rodziły się w Lipinach, Świerżu i Luszowicach: Andrzej (*1788) Marianna (*1790), Jan (*1793), Wojciech (*1800), Agata (*1804), Regina (*1809).

Wywód przodków 3xprababki Ludwiki z domu Warzecha

Udało mi się odnaleźć także wszystkich 6xpradziadków, czyli 4 pary małżeńskie: Wawrzyniec i Regina Warzechowie, Wojciech i Agnieszka Żurawscy, Jan i Katarzyna Ptakowie oraz Sebastian i Regina Królowie.
Wawrzyniec Warzecha i Regina z domu Kmieć pobrali się w Smykowie w 1744 roku. Para była rodzicami: Kazimierza (*1745), mojego 5xpradziadka Józefa (*1746), Kazimierza (*1748), Jakuba (*1751), Marianny (*1758), Augustyna (*1760) i Katarzyny (*1761). Rodzicami 5xprababki Marianny z domu Żurawskiej według aktu małżeństwa byli Wojciech Żurawski i Agnieszka. Niestety nie odnalazłam aktu ślubu 6xpradziadków oraz metryki chrztu Marianny. W księgach parafii odnalazłam tylko jedno dziecko Wojciecha Żurawskiego i Agnieszki z Luszowic: Katarzynę (*1748). Jest to trochę dziwne, ale może po prostu Żurawscy przyszli z terenów innej parafii. Przyznam, że długo uważałam, że rodzicami Marianny Żurawskiej są Tomasz Żurawski i Regina Kijak. Mieli oni córkę o imieniu Marianna, która urodziła się w Luszowicach w 1751 roku. Moja Marianna zmarła w 1812 roku w wieku 62 lat, czyli powinna urodzić się ok. 1750 roku. Jednak w akcie małżeństwa podano jej rodziców, więc trudno z tym polemizować. Kolejnymi 6xpradziadkami są Jan Ptak i Katarzyna z domu Miękina. Para pobrała się w 1744 roku. 6xpradziadkowie byli rodzicami: Agnieszki (*1746), Pawła (*1751), Marcina (*1752), Zofii (*1754), Józefa (*1756), Marianny (*1758). Ostatnimi  i zarazem najmłodszymi 6xpradziadkami są Sebastian Król i Regina Motyka. Pobrali się w 1769 roku, a ich pierwszym potomkiem była moja 5xprababka Marianna. 6xpradziadek Sebastian był synem Wojciecha Król i Anny. Nie udało mi się znaleźć aktu ślubu 7xpradziadków, ale odnalazłam następujących potomków pary: Sebastian (*1747), Marianna (*1750), Kazimierz (*1752), Agnieszka (*1755), Jakub (*1757), Józef (*1760). Jeśli chodzi o 6xprababkę Reginę z domu Motyka to znalazłam dwie Reginy. Pierwsza urodzona w Luszowicach w 1743 roku córka Jana Motyki i Anny oraz druga urodzona w Świerżu w 1744 roku córka Sebastiana Motyki i Reginy. Jej mąż urodził się w 1747 roku w Świerżu, więc na logikę pasowałaby bardziej panna ze Świerża, tym bardziej, że ślub odbył się w 1769 roku we Świerżu i nie zapisano w akcie, że młodzi pochodzili z innych wiosek.
Dalszą analizę utrudnia brak metryk chrztów z lat 1692-1740, czyli nie ma prawie 50 lat. Są metryki małżeństw i zgonów. Małżeństw w parafii w 1 połowie XVIII wieku było bardzo niewiele - raptem kilka rocznie. Może jakby zestawić najstarsze zachowane księgi małżeństw z lat 1689-1750 i zgony z lat 1729-50 można by było przedstawić jakąś analizę dotyczącą rodzin z parafii Luszowice i częściowo uzupełnić lukę. Tym bardziej że są spisy ludności (osobiście żadnego nie oglądałam) z połowy XVIII wieku. Może kiedyś pokuszę się na taki projekt jeśli znajdę parę osób równie zainteresowanych tematem. Czas pokaże.


Źródło:
Księgi metrykalne parafii Luszowice

Luszowice, Smyków i Lipiny

Ostatnio zajmowały mnie metryki w miejscowościach najliczniej zamieszkiwanych przez moich przodków tj. Rzędzina (obecnie dzielnica Tarnowa), Wałek (obecnie Jodłówka-Wałki) i Starej Jastrząbki. Uzupełniam na ile pozwalają księgi metrykalne pokolenie moich 6xpradziadków. Osobiście nie lubię przez wiele miesięcy wertować tych samych ksiąg. Łatwo wtedy popaść w rutynę i dlatego swoje poszukiwania prowadzę piętrami tj. szukam jednego pokolenia przodków. Przeglądam w tym celu ok. 30 lat metryk wypisuję wszystkich parafian o poszukiwanych nazwiskach tworząc drzewka rodziny. Gdy już mam pełen obraz sytuacji zmieniam kierunek poszukiwań. Kolejno w moich badaniach postanowiłam zająć się metrykami parafii, do której ksiąg dawno nie zaglądałam. Padło na Luszowice. 

Parafia Luszowice

Interesujące mnie Luszowice leżą w powiecie dąbrowskim, gminie Radgoszcz, województwie małopolskim. Według legendy miejscowość Luszowice założył bliżej nieznany rycerz o imieniu Lusz (Lusław), który osiadł na terenie dzisiejszej wsi. Luszowice były wsią królewską, a w 1386 roku zostały podarowane za zasługi wojewodzie sandomierskiemu Janowi z Tarnowa. W 1536 roku już tylko połowa wsi należała do Jana kolejnego dziedzica rodu Tarnowskich. Druga część wsi weszła w majątek Jana Tarły herbu Topór drogą mariażu z Dorotą Tarnowską. Tarłowie byli pierwszymi dziedzicami, którzy osiedli we wsi. Zbudowali zamek obronny w części Luszowic zwanej Starą Wsią, a w Luszowicach Górnych na Dębowcu dworek.   

Luszowice z wyodrębnionymi częściami wsi i okoliczne miejscowości.
Źródło: http://www.zumi.pl/Luszowice,namapie.html#50.146112/21.144704/7

W 1685 roku Luszowice i Lipiny objął drogą dziedziczenia kolejny potomek rodu Tarłów - Zygmunt Tarło. Utworzono wtedy tzw. klucz luszowicki. Z inicjatywy i fundacji Zygmunta Tarły w 1686 roku w Luszowicach wybudowano kościółek. Do parafii w Luszowicach włączono w tym czasie Smyków i Lipiny wyodrębnione z parafii w Lisiej Górze.

Stary kościół w Luszowicach rozebrany w 1913 roku.
Źródło foto.: http://www.luszowice.diecezja.tarnow.pl/index.php/historia-kosciola

Sto lat później od 1768 roku właścicielami Luszowic była rodzina Prebendowskich. W 1846 roku w Galicji doszło do niechlubnego wydarzenia tzw. rzezi galicyjskiej. Chłopi zamordowali m. in.: Ludwika Baranowskiego - właściela majątku Świerze i dzierżawcę Smykowa, Antoniego Leśniewskiego - teścia dzierżawcy Luszowic i Lipin (Ludwika Hubickiego, który został pobity). W Lisiej Górze zamordowano Terleckiego, ekonoma z Luszowic. Napadnięto także na dwory Małkowskiego w Lipinach i Halcera w Świerzu, grabiąc wyposażenie i niszcząc sprzęty domowe. Po uwłaszczeniu w 1848 roku majątek Luszowice przejęła hrabina Konstancja z Wiktorów Romerowa, choć jak podają metryki w 1855 roku rodzi się tam Ludwik Prebendowski syn właścicieli. W tym czasie parafia Luszowice liczyła 2900 ludności katolickiej i 200 izraelitów. Warto wspomnieć, że na terenie Luszowic z inicjatywy proboszcza parafii księdza Franciszka Łukaszewskiego została założona w 1853 roku szkoła trywialna.

Budynek pierwszej szkoły w Luszowicach.
Źródło fot.: http://www.l_wojcik.republika.pl/

Jeśli chodzi o Lipiny to nazwa ta pojawia się w dokumentach dopiero w latach 20 XVII wieku. W XVIII-wiecznych Lipinach było bardzo dobrze rozwinięte tkactwo lniane. Miejscowość należała do klucza luszowickiego i od powstania w 1686 roku parafii w Luszowicach przynależała do niej, wcześniej zaś do parafii w Lisiej Górze. Lipiny najpierw przez Tarłów później przez Prebendowskich były oddawane w dzierżawę.

Księgi metrykalne parafii w Luszowicach 

Z parafii Luszowice pochodzi niewielka gałązka moich przodków - od 3xprababki Ludwiki z domu Warzecha.

Wywód przodków Ludwiki z domu Warzecha

Moja 3xprababka urodziła się w 1830 roku w Luszowicach. Rodzicami Ludwiki byli Jan Warzecha i Marianna z domu Król. 4xpradziadkowie ślubowali w Smykowie w 1806 roku. Byli rodzicami m. in.: Walentego, Jakuba, Reginy, Marianny, Andrzeja, Stanisława, Zofii, Ludwiki (moja 3xprababka) i Józefa. Dzieci rodziły się w Smykowie Wielkim (zwanym czasami Smyków Luszowicki) i Luszowicach. 4xpradziadek Jan Warzecha urodził się w 1784 roku z Józefa Warzechy i Marianny Żurawskiej. Marianna z domu Ptak - moja 4xprababka urodziła się w Luszowicach w 1790 roku. Jej rodzicami byli Stanisław Ptak i Marianna z domu Król. Para zawarła związek małżeński w 1786 roku w Lipinach, choć metryka podaje, że panna młoda pochodziła z Luszowic. Ich dzieci najpierw rodziły się w Lipinach, a później w Luszowicach. Na dzień dzisiejszy przeglądnęłam metryki urodzeń i małżeństw od 1785 roku. Warto kartkować wszystkie miejscowości parafii bo jak widać na moim przykładzie przodkowie przemieszczali się między wioskami należącymi do parafii w Luszowicach. Chociaż wydaje mi się, że ta zmienność zależała od danego okresu, w którym dzierżawiono te majątki. Jeśli jeden z majątków był dzierżawiony w całości i pozostałe częściowo przez jedną osobę to włościanie podawali raz jedną, a raz drugą miejscowość. Przy tej zmienności nazw wsi nie zmieniał się tylko numer domu. Samo pojawianie się okresowo nazwy Smyków Luszowicki może świadczyć o tym, że właściciel/dzierżawca posiadał Luszowice i część Smykowa od strony Luszowic. Trudno mi to stwierdzić jednoznacznie, radzę jednak przy poszukiwaniu metryk antenatów przeglądać wszystkie miejscowości przynależne do parafii w Luszowicach. Do tego warto także zaglądnąć do akt parafii w Lisiej Górze, jeśli w Luszowicach nie odnajdziemy poszukiwanych metryk. Przede mną badania metryk przed 1785 rokiem. Można powiedzieć, że metryki są całkiem kompletne w tym przedziale od powstania parafii w 1686 roku, co nie zdarza się często w powiecie dąbrowskim. Zachowały się akta urodzeń z lat: 1688-1691, 1741-1775, 1777-1785, małżeństwa z lat: 1686-1783 i zgony z lat: 1728-1936. Jak widać nie jest źle. Na pewno uda mi się uzupełnić pokolenie 6xpradziadków, jak będzie dalej nie wiem. Akta mają 50-letnią lukę w metrykach urodzenia, ale są kompletne metryki małżeństwa, co może znacząco pomóc. Wspomnę jeszcze, że całkiem nieźle są opracowane indeksy urodzeń z parafii po 1785 roku na stronie familysearch.org. Nie znalazłam żadnej monografii wsi, może Wy natrafiliście na jakąś pozycję? Odnalazłam tylko informację, że w 2002 roku wydano publikację Spacerkiem po Luszowicach. Czy ktoś zapoznał się z tą książką? W każdym razie przede mną jeszcze 100 lat metryk, o postępach w poszukiwaniu przodków z parafii Luszowice napiszę jeszcze na pewno w jednym z kolejnych postów :)

Aktualna kwerenda o przodkach z parafii Luszowice tutaj.

Źródła:

Piekosiski Franciszek, Rycerstwo polskie wieków średnich. Tom 3: Rycerstwo małopolskie w dobie piastowskiej,

http://www.luszowice.diecezja.tarnow.pl/index.php/historia-kosciola

https://malopolska.szlaki.pttk.pl/2355-pttk-malopolska-luszowice

https://pl.wikipedia.org/wiki/Luszowice_(powiat_d%C4%85browski)

http://dir.icm.edu.pl/Slownik_geograficzny/Tom_V/486

http://dir.icm.edu.pl/Slownik_geograficzny/Tom_V/266

http://www.l_wojcik.republika.pl/

Księgi metrykalne parafii Lisia Góra i Luszowice

Pierwsza publikacja: 11 listopad 2017