Wdowa czy panna? - Regina Armatysowa z domu Kiełbasa

Przez kilka lat pewną zagwozdkę stanowił dla mnie stan cywilny mojej 5xprababki. Akty metrykalne, w których była wymieniana nie dawały jednoznacznych odpowiedzi na pytanie o jej stan cywilny w chwili urodzenia jej córki Katarzyny. Do rozwiązania zagadki podchodziłam kilka razy, po kolei rozszerzałam zakres badań. Nadal wydaje mi się, że brak mi kilku elementów tej układanki, ale z posiadanych informacji wyłania się całkiem logiczna historia.

Katarzyna Kozioł z domu Kiełbasa

9 lutego 1836 roku w Nowej Jastrząbce parafii Lisia Góra związek małżeński zawarli moi 4xpradziadkowie po kądzieli. W akcie małżeństwa zapisano: Andrzej syn Macieja Kozioł i Anny Armatys 20-letni kawaler oraz Katarzyna córka Jana Armatys i Reginy Kiełbasa 20-letnia panna. Pod spisaną metryką dodano informacje: Oyciec i opiekun pozwalamy na weijście w śluby małżenskie małoletnym dzieciom. Nieumiejąc pisać znakiem Krzyża Ś. potwierdzamy x Maciey Kozioł x Jan Armatys
Z aktu wynika, że nowożeńcy urodzili się ok. 1816 roku. W 1820 roku w Nowej Jastrząbce urodziła się Katarzyna córka Jana Armatys i Elżbiety z domu Witosławskiej. Z tych wskazówek wynikało, że należy sprawdzić dwie możliwości:
1. Rodzicami Katarzyny byli Jan Armatys i Elżbieta Witosławska, a Regina Kiełbasa była jej macochą.
2. Jan Armatys był ojczymem Katarzyny, a tezę tą wspierało użyte w akcie małżeństwa słowo "opiekun".
Zabrałam się za sprawdzanie obu wariantów. Jan Armatys w 1807 roku poślubia wdowę Elżbietę Starzykową (po Macieju Starzyk). Kolejno rodzą się im dzieci: Zofia (*1809), Marcin (*1811), Regina (*1814), Józef (*1817) oraz Katarzyna (*1820). Przeglądając akty zgonu odnalazłam metryki dotyczące Marcina (+1813) oraz Katarzyny (+1822).  Dodatkowo w 1822 roku, miesiąc po śmieci Katarzyny umiera także Elżbieta Armatysowa. Zebrane akty metrykalne zdecydowanie wykluczyły pierwszą tezę.

Potomkowie Jana Armatys

Drugi związek małżeński 50-letni Jan Armatys zawiera w Nowej Jastrząbce w 1823 roku z 32-letnią wdową Reginą Starzyczką. Jan Armatys zmarł w 1842 roku w 75 roku życia z przyczyn naturalnych pozostawiając po sobie żonę Reginę Kiełbasa. Zresztą Regina zawsze wymieniana jest pod nazwiskiem Kiełbasa w aktach urodzin dzieci Andrzeja Kozioł i Katarzyny. Sama Katarzyna znana jest pod nazwiskiem Armatys, czyli nazwiskiem ojczyma, pod którym ją znałam z aktów narodzin jej dzieci. Zabrałam się za poszukiwania metryk dotyczących jej biologicznego ojca.

Regina Armatys z domu Kiełbasa

Jak napisałam wcześniej Regina w Nowej Jastrząbce w 1823 roku zawierała swój kolejny związek małżeński. Jej nazwisko rodowe brzmiało Kiełbasa, w akcie małżeństwa zapisano nazwisko jej męża, czyli Starzyk. Rozpoczęłam więc poszukiwania odpowiedniego aktu ślubu. Nie było łatwo, ponieważ nie znalazłam pasującej metryki w Nowej Jastrząbce. Zabrałam się za przeglądanie metryk w kolejnych wsiach należących do parafii Lisia Góra. W 1809 roku w Żukowicach związek małżeński zawierają Maciej Starzyk 30-letni kawaler oraz Regina Kiełbasa 25-letnia panna. Wydaje się, że odnalezienie tego aktu małżeństwa to najprostsza sprawa w tej układance. Mimo przeglądnięcia kolejno wszystkich wsi należących do parafii nie odnalazłam żadnych dzieci tej pary urodzonych w latach 1809-1823. W Żukowicach w domu nr 118 w 1816 roku odnalazłam akt urodzenia Katarzyny nieślubnej córki Reginy Kiełbasa (córka Krzysztofa). Rodzicami chrzestnymi tej dziewczynki byli Sebastian Starzyk oraz Agata Starzycka. Było to dla mnie niespodziewane odkrycie, ale jest to jedyna możliwość przy założeniu, że 4xprababka urodziła się na terenie parafii Lisia Góra ok. 1816 roku. Stało się jasne, że owy mąż Starzyk jeśli istniał, to jego zgon musiał nastąpić ok. 1815 roku, a nie jak zakładałam wcześniej przed majem 1823 roku. Aby jednak być pewna, że zrobiłam wszystko co można znów rozszerzyłam poszukiwania aktu zgonu Macieja Starzyk na wszystkie wioski w latach 1809-1823. W Żukowicach w 1815 roku zmarł Maciej Starzyk w wieku 109 lat! Wiem, że wiek w akcie zgonu bywa przesadzony, ale poszukiwany przeze mnie Maciej Starzyk w tym czasie powinien mieć maksymalnie 50 lat. Najprawdopodobniej albo wiek został źle wpisany lub nie jest to poszukiwana osoba. Nie znalazłam przed 1823 rokiem aktu zgonu innego Macieja Starzyk. Katarzyna urodziła się 16 listopada 1816 roku, a odnaleziony Maciej Starzyk zmarł 15 maja 1815 roku. Jeśli był to mąż Reginy z domu Kiełbasa, to rzeczywiście nie mógł być ojcem dziewczynki i ksiądz prawidłowo wpisał ją jako nieślubną córkę Reginy. Kolejny ślub Regina brała jako wdowa w 1823 roku w sąsiedniej wiosce - Nowej Jastrząbce. Poprzedniego męża Reginy więcej nie wymieniano, a Katarzyna była później znana jako córka Jana Armatys.

Drobne nieścisłości

Zagadka wydaje się rozwiązana. Jednak nie dają mi spokoju nieścisłości wynikające głównie z błędnie podanego wieku osób zapisanych w metrykach. Dodatkowo nazwiska Kiełbasa i Starzyk są bardzo popularne w parafii Lisia Góra. Przykładowo: Elżbieta Witosławska była żoną Macieja Starzyk, Regina Kiełbasa była żoną Macieja Starzyk oraz Marianna Kiełbasa była również żoną Macieja Starzyk. Fartem jest, że w latach 1809-1823 zmarł tylko jeden Maciej Starzyk jednak wpisano mu w metrykę 109 lat. Było też kilka dziewczyn, które nazywały się Regina Kiełbasa. Tu znowu w akcie urodzenia nieślubnej córki Katarzyny ksiądz szczęśliwie zapisał, że chodzi o Reginę córkę Krzysztofa Kiełbasy.
Regina córka Krzysztofa Kiełbasy urodziła się w 1786 roku w Żukowicach w domu nr 114. Zakładając, że brała w 1809 roku ślub z Maciejem Starzyk powinna mieć 23 lata, a wpisano 25. Różnica niewielka i można uznać ją za akceptowalną. Kolejno w 1823 roku Regina ma 37 lata, a wpisano w metryce 32. W akcie zgonu w 1848 roku powinien ksiądz zapisać 62 lata, a podano 58 lat. Reasumując różnice sięgają +/- 5 lat, co można uznać za całkiem akceptowalne, bo nie możemy wymagać od księdza sprawdzania każdorazowo metryki urodzenia w celu obliczenia poprawnego wieku.
Kolejno Jan Armatys s. Stanisława i Reginy Kolak urodził się w 1773 roku. W 1807 roku zawiera pierwszy związek małżeński z Elżbietą Witosławską 1 v. Starzyk. Zamiast 27 lat wpisano 30. Drugi związek małżeński zawarł w 1823 roku, czyli w wieku 50 lat i tak też zapisano. Zmarł w 1842 roku w wieku 69 lat, w metryce odnotowano 75 lat. Również te różnice można nazwać akceptowalnymi.
Problematyczna jest osoba Macieja Starzyka. Jeśli w 1809 roku podano, że ma 30 lat, to powinien urodzić się w 1779 roku. Sprawdziłam księgi metrykalne i odnalazłam akty narodzin/chrztów (z lat 1775-1795) dotyczące kilku chłopców:
1779 Jastrząbka Nowa: Maciej s. Franciszka Starzyk i Jadwigi
1783 Żukowice nr domu 115: Maciej s. Jakuba Starzyk i Zofia
1784 Nowa Jastrząbka: Maciej s. Jana Starzyk i Zofii
1786 Żukowice nr domu 170: Maciej s. Tomasz Starzyk i Zofia Stach
1791 Żukowice nr domu 124 Maciej s. Józefa Starzyk i Ewa Sroczanka (Sroka)
W księgach małżeństw także pojawiło się kilku Maciejów:
1809 Żukowice nr domu 20 Maciej Starzyk 50 l wd. oo Zofia Sakowna 30 l wdowa
1809 Żukowice  nr domu 121 Maciej Starzyk 30 l kaw oo Regina Kiełbasa 25 l panna
1812 Żukowice nr domu 124 Maciej Starzyk 22 l oo Marianna Starzykowna 20 l panna
1814 Żukowice nr domu 91 Maciej Starzyk 20 l kaw oo Anna Bursionka 24l panna

Jak widać rok urodzenia obliczony z aktu małżeństwa idealnie wpisuje się Macieja Starzyk s. Franciszka i Jadwigi urodzonego w Jastrząbce Nowej. Osobiście nie jestem w pełni przekonana, czy to o tego Macieja Starzyk chodzi. Brak na terenie parafii Lisia Góra aktów dzieci Macieja Starzyk i Reginy nie ułatwia sprawy. Warto poszerzyć poszukiwania na sąsiednie parafie może sytuacja nieco się rozjaśni. Na dzień dzisiejszy ten wątek pozostaje dla mnie otwarty w oczekiwaniu na dalsze poszukiwania aktów związanych z małżonkami Maciejem Starzyk i Reginą z domu Kiełbasa.

Źródło:
Księgi metrykalne parafii Lisia Góra