Brygowie

Rodzina Bryg to moi przodkowie po mieczu. Do tej pory wszyscy moi antenaci z tego rodu wywodzili się z omawianej w poprzednich postach Jodłówki-Wałek. Nazwisko dość zwyczajne, dlatego myślałam, że przedstawicieli familii Bryg mieszka w Polsce jak grzybów po deszczu. Wydaje się, że racji nie mam, a wszystkich członków tej rodziny mogą łączyć więzy krwi.

Antenaci z rodziny Bryg

Pierwszą przedstawicielką rodu Brygów w moim wywodzie przodków jest moja prababka Anna Starzec z domu Bryg (*1918 +1976). Prababcia urodziła się w Jodłówce-Wałkach w 1918 roku a jej matką była Zofia z domu Bryg. Zofia w 1919 roku poślubiła Wojciecha Wielgus, który również pochodził z Jodłówki-Wałek. Rodzicami Zofii byli Jan Bryg i Ewa z domu Witek. Prapradziadkowie pobrali się w Jodłówce-Wałkach w 1892 roku. Rodzina Witków (Wittków) pochodziła z Żukowic (brak w metrykach podziału na Żukowice Stare i Żukowice Nowe) przynależnych do parafii w Lisiej Górze. Pokolenie Ewy Witek było pierwszym urodzonym poza Żukowicami. Wracając do Brygów rodzicami prapradziadka Jana byli Sebastian Bryg i Zofia z domu Drwal. 3xpradziadkowie pochodzili z Jodłówki-Wałek i tam też zawarli związek małżeński w 1860 roku. Kolejno moimi 4xpradziadkami byli Stanisław Bryg i Katarzyna z domu Sobol. O Stanisławie wiem co nieco z księgi hipotecznej gromady Jodłówka-Wałki. Zmarł on w 1841 roku, czyli w wieku ok. 40 lat. Pozostawił po sobie małoletnie dzieci mi. in. Adama, Sebastiana, Józefa i Reginę. Ogólnie na podstawie hipotek można zauważyć, że Brygowie umierali dość młodo, nie pozostawiając dzieci, a majątek przechodził na małżonka i/lub rodzeństwo zmarłego. Wchodząc w XVIII wiek moimi 5xpradziadkami byli Maciej Bryg i Katarzyna. O pokoleniu 5xpradziadków nie wiem praktycznie nic, gdyż akta metrykalne z tego okresu znajdują się w księgach parafii Skrzyszów. Muszę przyznać, że nie miałam jeszcze okazji przeglądać ksiąg tej parafii. W XIX-wiecznych księgach nie pozostali mi żadni antenaci do odszukania, więc może jeszcze w tym roku kalendarzowym uda mi się zasiąść do ksiąg metrykalnych parafii w Skrzyszowie (notabene bardzo starej fary, jednak z kiepsko zachowanymi metrykami).

Wywód przodków dla gałęzi rodziny Bryg

Rozmieszczenie nazwiska Bryg

Z witryny internetowej nazwiska-polskie.pl zawierającej sporządzony na podstawie danych z lat 90 XX wieku wykaz występujących na terytorium Polski nazwisk wynika, że Brygowie  mieszkali głównie na południu kraju. Przedstawicieli tego nazwiska było niewielu, ok. 500 osób. Są to dane poglądowe, ale z autopsji wiemy, że przedstawicieli naszych rodów raczej ubywa niż przybywa.

Rozmieszczenie nazwiska Bryg w Polsce.
Źródło: http://nazwiska-polskie.pl/Bryg

Członkowie rodzin Bryg mieszkali w Tarnowie i okolicy, Krakowie oraz Dębicy i okolicy miasta. W tym ok. 200 osób w Tarnowie i okolicznych terenach. Ze zdziwieniem zauważyłam, że w Jodłówce-Wałkach zanotowano na stronie tylko 1 osobę. Jest to bardziej ciekawostka, nie mająca pokrycia ze stanem obecnym, dane jeśli były wiarygodne to wiele lat temu. Warto wspomnieć, że w XIX-wiecznych metrykach Brygowie występowali w podanych wyżej okolicach, nie doszukałam się jednak jakiegoś wyraźnego gniazda rodu, gdzie występowałaby znaczna ilość osób noszących to nazwisko. 

Co do pochodzenia nazwiska, nie mam zdolności do wyszukiwania danych etymologicznych. Znalazłam jednak kilka informacji. W duchu XVI-wiecznej ideologii sarmatyzmu, czyli wierzeniom, że wywodzimy korzenie z plemienia Sarmatów słowo bryg odpowiadałoby wyrazowi brwi (osetyńskie arfyg / rfyg ¬ fryg ¬ bryg). W XVII wieku bryg oznaczało mały statek dwumasztowy z pełnym użeglowaniem. W tym znaczeniu słowa bryg według słownika Kopalińskiego pochodzi od angielskiego brig (skr. od brigantine). Anglicy zapożyczyli wyraz z języka włoskiego - brigantino pierw. 'statek piracki; brygantyna' od brigante 'rozbójnik'), natomiast z francuskiego: brigadier wojsk. 'brygadier' i brigade 'brygada' (z wł. brigata 'kompania, grono; jp.' r.ż., p.p.) od brigare pierw. 'walczyć; zabiegać (o co)' z briga 'spór; kłótnia; kłopot'. Z publikacji Nazwiska Polaków Kazimierza Rymuta nazwisko Bryg pochodzi od imienia żeńskiego Brygida. Imię, notowane w Polsce od XIII wieku, także jako Bryjida, Bryda, pochodzenia celtyckiego, od brigh ‘siła, cnota, męstwo’. 

Znajdzie się zapewne jeszcze kilka innych pomysłów na etymologię nazwiska Bryg. Ja mam nadzieję na stworzenie wywodu rodu Brygów od początków istnienia Wałek, czyli lat 30-40 XVIII wieku. Wcześniej będzie trudno, z dwóch powodów. Primo brak ksiąg metrykalnych z tego okresu w okolicznych parafiach. Secundo nie wiadomo skąd przybyli mieszkańcy Wałek. Nie wykluczam, że dalszy kierunek badań może przynieść kwerenda dokumentów zgromadzonych w zespole akt Archiwum Książąt Sanguszków. Ale do tego punktu badań daleka droga przede mną :)

Zapraszam do lektury innych postów powiązanych z rodziną i parafią:

Jodłówka-Wałki -  kolejna miejscowość z wywodu przodków
Rodzina Żmuda rodem z Wałek
Z życia kolejarza, czyli o przodkach kolejarzach - część 2 - Józef Żmuda i Stanisław Wenz
Dziecię się rodzi, czyli pora wezwać akuszerkę

Źródła: 

Księgi metrykalne parafii Jodłówka-Wałki, Wola Rzędzińska i Lisa Góra

Księgi hipoteczne gromady Jodłówka ad Wałki

Ks. Wolak T. Dzieje wsi i parafii Jodłówka-Wałki

nazwiska-polskie.pl

http://www.kwartjez.amu.edu.pl/teksty/teksty2011_3_7/Jarmoszko.pdf
https://pl.wiktionary.org/wiki/bryg
http://www.slownik-online.pl/kopalinski
http://www.stankiewicze.com/index.php?kat=44&sub=788

Pierwsza publikacja: 23 wrzesień 2017