Volxheim w Nadrenii-Palatynacie, Niemcy

Sprowadzanie kolonistów niemieckich na ziemie Galicji należące do zaboru austriackiego zapoczątkowała cesarzowa Maria Teresa, a dzieło kontynuował jej syn Józef II. W latach 1774-1790 w Galicji osadzono ok. 18 tysięcy kolonistów. Wśród skuszonych dogodnymi warunkami patentu kolonizacyjnego był mój antenat. 6 lutego 1783 roku Jan Piotr Welsing osiedlił się w kolonii we wsi Jeżowe położonej w powiecie Nisko cyrkule Rzeszów. Do Galicji przybył wraz z żoną i dziećmi - córką i 4 synami. Rodzina Welsing przybyła z małej miejscowości Volxheim leżącej w Nadrenii-Palatynacie w Niemczech.

Volxheim

Volxheim to niewielka miejscowość o powierzchni 4,91 km2 położona w dolinie gór Hunsrück nad brzegiem rzeki Nahe w południowo-zachodnich Niemczech. 

Volxheim z lotu ptaka. Źródło: googlemaps

Volxheim zamieszkują zarówno katolicy jak i protestanci, którzy korzystają z kościołów wybudowanych w 1790 roku. Na przestrzeni lat oba kościoły były kilkukrotnie odbudowywane lub naprawiane. Obecnie w Volxheim mieszka 1119 osób (dane z 2015 roku). W mieście znajduje się pięć winnic należących do rodzin Antweiler, Busch, Müller, Espenschied. W większości mieszkańcy koncentrują swoje życie zawodowe w okolicznych miastach. Są to informacje o obecnej twarzy miasta. Mnie interesuje życie mieszkańców Volxheim w XVIII wieku, czyli w czasach gdy żył tam mój przodek z rodziną. Dzięki przeprowadzanym spisom ludności wiadomo, że w Volxheim zamieszkiwało: w 1815 roku 408 osób, w 1835 roku 655 osób,  a w 1871 roku 620 osób. Na podstawie danych z XIX wieku myślę, że w XVIII wieku liczba ludności wahała się pomiędzy 300-500 osób. A może nawet była jeszcze niższa z powodu wojen i klęsk żywiołowych, które kolejno nękały okolicę. Do końca XVII wieku Volxheim leżało w strefie wpływów dwóch landów: Palatynatu i Badeni. Sytuację zmieniła wojna o Palatynat, tzw. wojna dziewięcioletnia (1689–1697) pomiędzy Francją, a Wielką Koalicją (Rzesza, Anglia, Holandia, Hiszpania i Sabaudia). Wojska francuskie poniosły klęskę, a Volxheim należało od tej pory do Elektoratu Palatynu (Kurpfalz), a kilka lat później w 1714 roku ziemię przyłączono do Elektoratu Moguncji (Kurmainz). Skończyły się wojny i przez kilkadziesiąt lat jedyną niszczącą działalnością były szkody spowodowane siłami natury. Największa i najbardziej śmiercionośna była w XVIII wieku powódź i skrajnie niskie temperatury na przełomie 1783/1784 roku. W Volxheim i okolicy kilkaset osób poniosło śmierć w nurcie rzeki Nahe, zniszczone zostały budynki i mosty. Temperatura była tak niska, że ludzie zamarzali nawet w swoich domach. Wielka polityka znów wpłynęła na miejscowość końcem XVIII wieku, gdy ziemię zajęli rewolucjoniści z Francji. Przez cały okres wojen napoleońskich Volxheim było częścią Pierwszej Republiki Francuskiej. Trzeba dodać, że podstawą życia mieszkańców była uprawa winorośli i rolnictwo, a na nie wojny i klęski żywiołowe na pewno nie mają dobrego wpływu. 

          

          

Co zatem z życiem religijnym mieszkańców w XVIII wieku? W Volxheim nie było katolickiego kościoła aż do 1790 roku, wcześniej w XVII wieku ewangelicy mieli świątynię, która uległa jednak zniszczeniu. Parafia Hackenheim podaje, że w XVIII wieku katoliccy mieszkańcy Volxheim należeli do grona jej parafian. Nie mam powodów wątpić w te informacje, ale tak się składa, że moi przodkowie są zapisani w księgach parafii Wöllstein. Volxheim leży pomiędzy miejscowościami Hackenheim i Wöllstein. Myślę, że po prostu moim przodkom bliżej było do kościoła w Wöllstein, dlatego tam rejestrowano ich śluby, narodziny, zgony w latach 1720-1790.

Rodzina Welsing z Volxheim

Korzystanie z niemieckich metrykaliów jest dużo wygodniejsze niż z polskich ksiąg. W parafiach znajdują się opracowane księgi rodzin (Familienbuch) zawierające spis wszystkich zdarzeń parafialnych dla danej rodziny na przestrzeni określonego okresu czasu. W Volxheim księgi rodzin zawierają informacje z przestrzeni 100 lat, czyli dla mnie była istotna księga z lat 1699-1798. Pod literą W moich antenatów dotyczą liczby 144-148. Na ich podstawie mogłam stworzyć drzewo potomków Jana Adama Welsing.

Dzieci i wnuki Jana Adama i Anny Barbary małżonków Welsing

Osiadły w Galicji Jan Piotr Welsing był synem Jana Adama i Anny Barbary Leis małżonków Welsingów. Jan Adam urodził się w 1698 roku, a w 1722 poślubił Annę Barbarę Leis pochodzącą z miejscowości Dörrebach oddalenej od Volxheim o 30 km w kierunku zachodnim. Para doczekała się sporej gromadki dzieci - 4 córek i 5 synów: Gotfryd (poślubił Marię Elżbietę Schmidt), Anna Małgorzata (wyszła za mąż za Jana Weinheimer), Weronika (wyszła za mąż za Jana Mikołaja Lautenfeld), Jan Michał (poślubił Marię Annę Antweiler, z którą był spokrewniony w 4 stopniu), Jan Piotr (mój przodek, poślubił Annę Małgorzatę Sandler), Maria Elżbieta (*1736 +1744), Małgorzata Elżbieta, Jan, Jan Andrzej. Dzieci otrzymywały na chrzcie imiona po swoich rodzicach chrzestnych - dziewczynki po matkach chrzestnych, a chłopcy po ojcach chrzestnych. 5 rodzeństwa opuściła Volxheim. Wiktoria zamieszkała w Kreuznach, skąd pochodził jej mąż. Jan Piotr wyemigrował do Galicji. Losy Małgorzaty Elżbiety, Jana i Jana Andrzeja nie są mi znane gdyż zawarli oni związki małżeńskie i/lub zmarli poza parafią.

Gałąź moich antenatów z rodziny Welsing

Jan Piotr zanim opuścił Volxheim założył tam rodzinę. W 1759 roku poślubił pochodzącą z Sultzheim Annę Małgorzatę Sandler. W Volxheim urodziło im się 6 dzieci: Maria Klara, Józef, Jan Teodor, Bartłomiej, Jan Fryderyk oraz Wilhelm. Jeden z synów - Józef - zmarł w dzieciństwie. W 1783 roku Jan Piotr Welsing z małżonką Anną Małgorzatą i 5 dzieci zapoczątkował nowy rozdział w historii rodziny - polską linię rodu Welsingów.


Zapraszam do lektury innych postów powiązanych z rodziną Welsing:
Rodzina Welsing moim genealogicznym „węzłem gordyjskim” - część 1 - Marianna z domu Welsing
Rodzina Welsing moim genealogicznym „węzłem gordyjskim” - część 2 - Welsingowie w XVIII i XIX-wiecznej Galicji
Rodzina Welsing moim genealogicznym „węzłem gordyjskim” - część 3 - zabór rosyjski
Józef Welsing - potomek kolonistów i powstaniec
Droga niemieckiego kolonisty do Galicji - kolonizacja Marii Teresy i Józefa II

Źródła:
http://www.vg-badkreuznach.de/vg_bad_kreuznach/Gemeinden/Volxheim/Historie/
https://de.wikipedia.org/wiki/Volxheim
https://www.triposo.com/loc/Bad_Kreuznach/history/background
Familienbuch der Volxheimer Katholiken von 1699-1798

Zdjęcia:
http://allthecities.com/cities/volxheim

Pierwsza publikacja: 22 lipiec 2017