Książki i czasopisma przydatne Genealogom z Tarnowa i okolic

Rozpoczynając przygodę z genealogią amatorską za cel obrałam sobie stworzenie wywodu przodków, który sięgałby jak najdalej w przeszłość. Nazwisk przybywało z każdą wizyta w Archiwum Państwowym, później w Archiwum Diecezjalnym w Tarnowie. Wtedy zaczęło mi czegoś brakować, przestały mi wystarczać same daty narodzin (chrztów), ślubów i zgonów. Przecież nasi przodkowie byli ludźmi z krwi i kości. Byli kimś więcej niż nazwiskami w księgach metrykalnych parafii do których należeli. Zainteresowałam się wydawnictwami regionalnymi z myślą, że ich lektura przybliży mi realia życia moich przodków i zdarzenia, których być może byli świadkami.

Publikacje związane tematycznie z Tarnowem

Przez ostatnie 100 lat moi przodkowie po kądzieli byli związani z miastem Tarnów. W pierwszej połowie XX w. mieszkali we wsiach Strusina i Rzędzin, które stanowiły przedmieścia Tarnowa. Przedstawię kilka książek związanych z Tarnowem, które przeczytałam i jeśli była taka możliwość nabyłam w księgarniach, antykwariatach lub sklepach internetowych np. allegro.pl.

1) Kiryk Feliks, Ruta Zygmunt Tarnów. Dzieje miasta i regionu

Jest to trzy tomowa, obszerna publikacja. W wyczerpujący sposób opisuje dzieje Tarnowa i regionu. Kolejne tomy zawierają:

- tom I: Czasy przedrozbiorowe, 

- tom II: Czasy rozbiorów i Drugiej Rzeczypospolitej, 

- tom III: Lata drugiej wojny światowej i okupacji hitlerowskiej oraz Polski ludowej.

Dostępność: biblioteki, aukcje internetowe, antykwariaty.

2) Wielki przewodnik po Tarnowie

20 tomowa publikacja wydana przez Muzeum Okręgowe w Tarnowie. Każdy z tomów dotyczy jednej z dzielnic Tarnowa. Przeczytałam tomy dotyczące Gumnisk, Grabówki (2 tomy), Strusiny, Rzędzina i Zabłocia. Przewodniki na pierwszych kartach zawierają  rys geograficzny, historyczny i społeczny dzielnicy. Kolejne rozdziały zawierają tematy dotyczące miejsc, osób, zdarzeń związanych z danym obszarem.

Dostępność: biblioteki, biblioteki cyfrowe, aukcje internetowe, księgarnie (wybrane tomy).

3) Potępa Stanisław red., Hrabstwo Tarnowskie Sanguszków

Studium materiałów archiwalnych dotyczących inwentarza dóbr tarnowskich Sanguszków z 1767 roku (stan własnościowy i powinności należne hrabstwu). Książka zawiera:

- szczegółowe studium Gumnisk - wsi, folwarku i dworu z XVII i XVIII wieku

- Tarnów w II poł. XVIII wieku

- inwentarz hrabstwa Tarnowskiego

- osiadłość miasta Tarnowa (nazwy ulic, domy, właściciele, np. ul. Krakowska, dom Iakoba Armatysa, rzeźnik, chrześci.)

- powinności mieszczan i przedmieszczan Tarnowskich.

Dostępność: biblioteki tarnowskie.

4) Niedojadło Andrzej, Hrabstwo Tarnowskie w XVII i XVIII wieku

„Rozprawa obejmuje swoim zasięgiem terytorialnym miejscowości wchodzące w skład pięciu dzisiejszych gmin powiatu tarnowskiego: Tarnów, Ryglice, Lisia Góra, Wierzchosławice i Skrzyszów. Książka podzielona została na trzy rozdziały: „Dobra tarnowskie i ich właściciele”, „Gospodarka dworska” oraz „Położenie i życie ludności chłopskiej”. Odnaleźć w nich można między innymi następujące kwestie: przynależność administracyjna i parafialna oraz organizacja i zarząd wewnętrzny majątku, gospodarka dworska, życie ludności chłopskiej, świadczenia na rzecz państwa i kościoła, życie codzienne i obyczaje na wsi tarnowskiej, a także oświata i szkolnictwo wiejskie.”

Dostępność: biblioteki, aukcje internetowe, księgarnie.

5) Grodziski Stanisław, Akta w sprawach chłopskich Hrabstwa Tarnowskiego. 

Z połowy XVIII wieku 

Książka zawiera opracowany materiał znajdujący się w zespole archiwum książąt Sanguszków (AP Kraków Wawel). 

- testament Stanisława Barnasia z 1679 

- supliki chłopskie z 1752, część bez daty 

- opracowane akta z sądów prawa rugowego z roku 1756 dla 10 wisi hrabstwa i 2 przedmieść Tarnowa. 

- publikacja zawiera indeks nazwisk 

Dostępność: biblioteki, aukcje internetowe.

6) Zeszyty tarnowskie, Roczniki tarnowskie (wydawane od 1990)

Są to czasopisma zawierające artykuły dotyczące Tarnowa i okolicy, ludzi związanych z Tarnowem, itd. Przykładowe tematy artykułów: Cudzoziemcy w starym Tarnowie, Życie codzienne ludności wiejskiej Hrabstwa Tarnowskiego w XVII i XVIII w., Emigracja zamorska z Ziemi Tarnowskiej do 1914.

Powyższe czasopisma są częściowo dostępne w Tarnowskiej Bibliotece Cyfrowej. 

7) Monografie szkól tarnowskich

Praktycznie o każdej z tarnowskich szkół napisano monografię. Przy powstawaniu publikacji korzystano z kronik szkolnych, materiałów zgromadzonych w archiwum państwowym i zbiorów prywatnych. Zawierają kalendarium historyczne szkoły, biografie dyrektorów i nauczycieli placówek, wykazy absolwentów danych roczników. 

Dostępność: biblioteki, biblioteki cyfrowe, aukcje internetowe, księgarnie, szkoły.

8) Sypek Antoni, Przewodnik po Starym Cmentarzu w Tarnowie

Tzw. Stary Cmentarz został założony końcem XVIII w. na Zabłociu. Jest to jeden z najstarszych cmentarzy w Polsce. Myślę, że każdy Tarnowianin ma jakiegoś przodka, który był pochowany na tym cmentarzu - do dnia dzisiejszego zachowały się nagrobki mojej prapraprababci, praprababci i prapradziadka. Przewodnik po Starym Cmentarz składa się z trzech części wydanych w latach 90 XX w., są one dostępne online na stronie http://www.starycmentarz.pl/publikacje.html . W każdej części Antoni Sypek opisuje kilkadziesiąt nagrobków, na podstawie własnych kwerend z AD w Tarnowie (księgi metrykalne) i innych publikacji.

9) Gazeta Pogoń

Małopolska Biblioteka Cyfrowa udostępniła czasopismo polityczno-społeczne Pogoń. Było wydawane od 1881 roku. Początkowo był to dwutygodnik, a od 1888 do 1914 wydawane jako tygodnik.

Książki i monografie okolic Tarnowa

Antenaci po mieczu i cześć przodków po kądzieli żyjących w XIX w. i wcześniej zamieszkiwała okolice Tarnowa. Można powiedzieć że zdecydowana większość moich przodków (ok. 90 % patrząc z wysokości wywodu przodków na poziomie moich 5xpradziadków) pochodzi ze wsi położonych w pobliżu Tarnowa (w rozumieniu dzisiejszych granic miasta), Dąbrowy Tarnowskiej, Lisiej Góry, Odporyszowa, Pilzna, Tuchowa.

1) Kabara Aleksander, ZAPALNIK - Z walk AK i BCh na Płaskowyżu Tarnowskim w latach 1939-44, wyd. Color CB, Warszawa 1997

Publikacja ta została wydana w niewielkim nakładzie z środków własnych autora. Opisuje dzieje okupacji niemieckiej w oczach mieszkańców Starej Jastrząbki, Zasowa. Losy mieszkańców, skład placówek BCh i AK (imiona nazwiska, pseudonimy), znaczna ilość zdjęć pochodzących z domowych archiwów autora i miejscowych rodzin. Ciekawe opisy zdarzeń zaczerpnięte od naocznych świadków. Fragmenty książki znajdują się na stronie zarowianie.org.pl (Lądowanie samolotu Messerschmitt Bf 109E, Lądowanie samolotu Ju 352 „Herkules”, akcja „Burza”).
Dostępność: Biblioteka Jagiellońska, biblioteka w Dębicy, zbiory prywatne.

2) Ks. Łabuz Marek, Okupacja niemiecka w Radgoszczy w oczach jej mieszkańców, Tarnów 2010

Książka dostępna online. Opisuje wydarzenia z lat II wojny światowej na ziemi radgoskiej, strukturę organizacyjną AK, skład komend placówek, skład osobowy plutonów, drużyn itd.

W serii publikacji o Radgoszczy ukazały się:

Gondek Romuald, Słownictwo Radgoszczy, Tarnów 2002.

Ks. Słowik Jacek, Dzieje parafii w Radgoszczy, Tarnów 2006.

Ks. Biel Robert, Tu wszystko się zaczęło…, Tarnów 2009.

3) Ks. Wolak Tadeusz, Dzieje wsi i parafii Jodłówka-Wałki, Tuchów 1995

Opracowane materiały o historii wsi Jodłówka (Dolna i Górna) i Wałki, a później parafii Jodłówka-Wałki. Książka zawiera różne statystyki, które powstały na podstawie ksiąg metrykalnych np. średni wiek państwa młodych, średni wiek osób zmarłych. Wymienia akuszerki, które najczęściej odbierały porody, najstarsze nazwiska w parafii, mieszkańców parafii na obczyźnie.
Dostępność: biblioteki, aukcje internetowe.

4) Tuchowska Biblioteka Cyfrowa

To ciągle rozbudowujący się zbiór online prasy i książek dotyczących Tuchowa i okolic. Rarytasem są opracowane najstarsze księgi metrykalne parafii tuchowskiej (Materiały do dziejów Tuchowa). 

Na wydanie oczekuje monografia dotycząca Nowej Jastrząbki i Żukowic Nowych.

Tytuły dotyczące Tarnowa i Galicji

1) Grodziski Stanisław, W Królestwie Galicji i Lodomerii, wydawnictwo Literackie Kraków 1976

Lekkie i przyjemne w czytaniu opracowanie najważniejszych faktów o Galicji. Na wstępie zapoznajemy się z początkami panowania Austrii na ziemiach porozbiorowych, geografią Galicji, później z jej mieszkańcami, życiem społecznym, kulturalnym, polityką i wydarzeniami historycznymi.

Dostępność: biblioteki, aukcje online.

2) Baczkowski Michał, Pod czarno-żółtym sztandarami

Pozycja „must have” dla każdego miłośnika wojskowości i genealogów zainteresowanych informacjami dotyczącymi przebiegu służby przodków w armii austriackiej. Dostępna w bibliotekach.

Dostępność: biblioteki.

3) Baczkowski Michał, Szarży podobnej dawno nie widziały dzieje! Ułani galicyjscy 1775-1918

Książka zawiera indeks nazwisk, tematyka jak w tytule.

Dostępność: biblioteki, aukcje online, księgarnie.

4) Grodziski Stanisław, W obronie czci niewieściej

Cienka, mała książeczka zawiera kilka akt z spraw sądowych o tematyce społeczno-obyczajowej.
Dostępność: aukcje online.

5) Rzeź galicyjska 1846 r. czyli szczegółowy opis dokonanych morderstw, rozbojów i łupieztw, wraz z ważniejszemi wypadkami, jakie tym okropnym scenom towarzyszyły w związku z intrygami biórokracyi. Kraków 1848

Opis sytuacji i zdarzeń jak w tytule publikacji. Polecam osobom zainteresowanym powyższym tematem.

Dostępność: biblioteka cyfrowa.

Mam nadzieję, że choć w niewielkim stopniu przybliżyłam Wam dostępne tytuły. Napiszcie jakie publikacje dotyczące Tarnowa i okolic Wy czytaliście. Szczególnie interesują mnie monografie okolicznych wsi.



Pierwsza publikacja: 8 październik 2016