Stara Jastrząbka i rodzina Starzec
niedziela, września 02, 2018
0
Drwal
,
genealogia
,
Hebda
,
Jamroch
,
Jastrząbka Stara
,
Jaźwiec
,
Makus(z)
,
Stara Jastrząbka
,
Starzec
Kolejna z parafii, w której do pierwszej połowy XX wieku żyli moi przodkowie leży w dzisiejszym województwie podkarpackim. Jest to parafia w Starej Jastrząbce (dawniej Jastrząbka Stara) w dekanacie Radomyśl Wielki w diecezji tarnowskiej. O tej parafii wspominałam już w poście omawiającym inną gałąź mojej rodziny - ród Hebdów, którego przedstawiciele mojej gałęzi końcem XIX wieku zamieszkali w Starej Jastrząbce. Przyszedł czas na szersze rozwinięcie tematu.
Parafia w Starej Jastrząbce
Jastrząbka Stara została lokowana przez hetmana Jana Tarnowskiego w 1559 r. w miejscu, które kiedyś gęsto porastał las będący częścią Puszczy Sandomierskiej. Wieś musiała rozwijać się dynamicznie, gdyż już w 1563 roku został zbudowany z drewna pierwszy kościół. W 1567 roku umiera syn hetmana Tarnowskiego Jan Krzysztof i majątek dziedziczy jego siostra Zofia z Tarnowskich Ostrogska. Po jej śmierci w 1570 roku majątek przechodzi na własność księcia Konstantego Ostrogskiego. W 1581 roku książę Ostrogski założył i uposażył pierwszą parafię p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego, a w 1596 roku rozpoczęła działalność szkoła parafialna. W związku z podziałem majątku pomiędzy synów księcia Ostrogskiego dokonano w 1603 roku spisu dóbr. W tym czasie w Jastrząbce Starej było: 33 kmieci, 40 zagrodników, 9 zagrodników mniejszych i 5 chałupników. We dworze, czyli wójtostwie gospodarował Aleksander Podlecki - ma on do dyspozycji 6 kmieci i 12 zagrodników. Mieszkańcy wsi poza rolnictwem zajmowali się m. in. wyrobem gontów. Z Jastrząbki do obrony zamku wiewióreckiego wyznaczonych było 3 hajduków, jeden z nich nazywał się Zieja. W kwicie poborów z 1613 roku Summariusz łanów w dobrach ziemskich szlacheckich powiatu pilzneńskiego podaje, że folwark w Jastrząbce mierzy 1 łan i 3 ćwierci (w tym czasie powierzchnia 1 łanu polskiego wynosiła 43545,6 m2). W 1620 roku umiera nie pozostawiając męskiego potomka Janusz Ostrogski, klucz wiewiórecki (w tym Jastrząbkę) przejmuje w dożywocie wdowa po nim Teofilia z Tarłów Ostrogska. Rozpoczyna się szereg sporów o grunty, w 1635 roku klucz przejmuje na własność książę Dominik Zasławski (wnuk Janusza Ostrogskiego). Z zachowanego inwentarza dzierżaw wiadomo, że w 1644 roku dzierżawcą wsi był Baltazar Malinowski, a wśród mieszkańców było: 24 kmieci, 17 zagrodników, 4 chałupników i 2 karczmarzy (Nowak i Batko). Na wójtostwie gospodarzył Stanisław Brzeski, który posiadał do swojej dyspozycji 4 kmieci i 2 zagrodników. W 1657 roku Jastrząbkę oddano pod zastaw Samuelowi Kamińskiemu i jego żonie Elżbiecie z Lipskich, którzy sprawowali władzę we wsi do 1667 roku. W 1661 roku dwór obejmuje po Brzeskim Stanisław Bartowicz. W 1665 roku we wsi funkcjonuje szpital, dwie karczmy i dwór. W 1673 roku wieś została oddana za sumę 14 000 zł podczaszemu podolskiemu Janowi Karwowskiemu. W 1682 roku umiera książę Janusz Aleksander Zasławski, schedę po nim dziedziczy jego siostra. Kolejno Jastrząbka przechodzi w ręce: Lubomirskich, Zamojskich, Radziwiłłów, Koniecpolskich, Walewskich i od 2 połowy XVIII wieku Sanguszków. W tym czasie była oddawana w dzierżawę. W 1790 roku płonie drewniany kościół. Rok później mieszkańcy rozpoczynają budowę nowego tym razem murowanego kościoła. W 1825 roku biskup Grzegorz Ziegler dokonuje konsekracji kościoła pod patronatem Św. Apostołów Piotra i Pawła.
W 1846 roku na skutek Rabacji zginęło 9 osób związanych z wsią: Fijałkowski (pisarz), Mrozowski Feliks, Pawlikowski Marcin (stolarz), Rozanski (ekonom), Sękowska (siostra dziedzica), Siedlikowski Karol, Słotwiński Ludwik (pisarz), Stura Antoni (rolnik), Trompeter (ekonom). W połowie XIX wieku powstaje Szkoła trywialna i Kasa Oszczędnościowa, a trudniący się rolnictwem mieszkańcy zaczynają używać żelaznych pługów. Od ok. przełomu XIX/XX wieku wieś dzierżawi izraelita M. Gorlitzer. Jak podaje wydawany w tym czasie Słownik geograficzny... Jastrząbka liczy 1764 mieszkańców wyznania rzymsko-katolickiego i 152 mieszkańców wiary mojżeszowej. W 1910 roku powstała we wsi OSP, a podczas I WŚ przez Jastrząbkę naprzemiennie maszerują wojska austriackie i rosyjskie. Wydarzenia kolejnej II WŚ opisano w książce autorstwa Aleksandra Kabary „Zapalnik - Z walk AK i BCh na Płaskowyżu Tarnowskim w latach 1939-44”. Fragmenty książki można poczytać na stronie internetowej http://zarowianie.org.pl. W parafii były przechowywane akta metrykalne od 1645 roku (za Słownikiem geograficznym), obecnie najwcześniejsze metryki datowane są na lata 80 XVIII wieku. Na ich podstawie udało mi się uzupełnić wywód jednej z linii moich przodków wywodzącej się z parafii Jastrząbka Stara.
Rodzina Starzec
Rodzina Starzec to gałąź moich przodków po mieczu. Ostatnim członkiem rodu (albo pierwszym licząc ode mnie), który mieszkał w parafii Jastrząbka Stara był mój pradziadek Paweł Starzec. Pradziadek przyszedł na świat w 1907 roku, niestety akta metrykalne z tego i kilku pobliskich roczników nie zachowały się zarówno na parafii jak i w USC. Na szczęście dla mnie pradziadek poślubił w 1937 roku moją prababcię Annę z domu Bryg z wsi Jodłówka-Wałki, tam też odbył się ślub i w tamtejszych księgach meldunkowych został zapisany od dnia ślubu z prababcią. Rodzicami pradziadka byli Andrzej i pochodząca z parafii Łęki Górne Agnieszka z domu Hebda.
Kolejno rodzicami Andrzeja byli moi praprapradziadkowie Wincenty Starzec i Małgorzata Jaźwiec oboje urodzeni w Jastrząbce Starej. Dla Wincentego małżeństwo z moją antenatką było drugim związkiem. Wcześniej w wieku 19 lat stanął na ślubnym kobiercu z panną Zofią Kwiatek. Rodzicami Wincentego byli Józef Starzec i Ewa z domu Drwal. Zagadkę dotyczącą nazwiska panieńskiego Ewy próbuję rozwikłać do dziś. Z aktu ślubu datowanego na 1822 roku wiadomo, że Józef i Ewa zawierali swój pierwszy związek małżeński. W rubryce dotyczącej panny młodej zanotowano informację: Ewa de Drwalska ill. thori mater de Jamroch, co według mnie oznacza: Ewa z Drwalskich, z nieprawego łoża, matka z Jamrochów. W akcie ślubu zapisano, że Ewa ma 21 lat, jednak w 1801 roku i pobliskich latach nie urodziła się żadna dziewczynka imieniem Ewa z matki Reginy. W 1807 roku w Jastrząbce urodził się Bartłomiej syn Reginy Jamroch. Metryki urodzenia dzieci Józefa i Ewy wymieniają najczęściej jako jej nazwisko Drwal, jednak w dwóch przypadkach milczą o jej nieślubnym pochodzeniu. Jako jej nazwisko jest podawane także Para (córka Bartłomieja Para, który co ciekawe był mężem Jadwigi Wielgus) i Łaza. Kolejną interesującą okolicznością jest to, że para po ślubie wprowadziła się do domu, który był miejscem zamieszkania Ewy przed jej ślubem. Dodam, że w parafii żadna rodzina nie nosiła nazwiska Drwal. Jest ono dość licznie reprezentowane w Jastrząbce Nowej (Młodej), może w tamtejszych metrykach czeka na mnie rozwiązanie tej zagadki. Kolejno rodzicami Józefa byli moi praprapraprapradziadkowie Andrzej i Barbara z domu Makus(z). Możliwe, że nazwisko Barbary brzmiało wcześniej inaczej. W akcie ślubu z 1796 roku nazwisko Barbary to Makuszonka. W latach 80 XVIII wieku w metrykach jest nazwisko Mach (rodziny Antoniego i Wincentego Mach), więc może jej nazwisko panieńskie należałoby odczytać jako Machuszonka. Dostępne akta metrykalne mają swój początek w latach 80 XVIII wieku. W tym czasie w Jastrząbce było sześć małżeństw noszących nazwisko Starzec:
* Maciej Starzec i Zofia z domu Nosal, nr domu 26
* Jakub Starzec i Regina z domu Kozioł, nr domu 46
* Tomasz Starzec i Regina z domu Dziwa, nr domu 29
* Piotr Starzec i Marianna z domu Sasak, nr domu 311
* Paweł Starzec i Regina z domu Konieczny, nr domu 37
* Andrzej Starzec i Magdalena z domu Lis, nr domu 259
Każde z tych małżeństw może być rodzicami mojego przodka Andrzeja urodzonego ok. 1778 roku. Niestety akt małżeństwa Andrzeja pomija numer domu, w którym mieszkał. W roku 1832 Andrzej zawiera kolejny związek małżeński. Mieszkał w tym czasie w domu nr 73. Jest to jednak adres aktualny ponad 50 lat po jego narodzinach, przez co nie uważam tej informacji za wiarygodne źródło, co do stanu z 1796 roku. Numery domu z zebranych przeze mnie aktów urodzenia dzieci tej pary są różne, przez co nie mogę wyciągnąć w pełni wiarygodnego wniosku, co do domu rodzinnego Andrzeja.
W oparciu o dane zebrane z akt metrykalnych parafii Jastrząbka Stara wywód przodków w tej linii zawiera pełne pokolenie moich 5xpradziadków (w tym jedno pokolenie bez ojca), i niepełne 6xpradziadków. Niektórych linii 6xpradziadków prawdopodobnie nie uda mi się uzupełnić lub nie będę mogła wpisać ich do wywodu z powodu wątpliwości, co do 100% poprawności. Akta metrykalne parafii można przeglądać w kilku miejscach, a początkami sięgają 1782 roku. Mikrofilmy są dostępne w AD w Tarnowie i w AP w Krakowie na ul. Siennej. Mikrofilm można zamówić także do najbliższego Centrum Historii Rodziny (Wrocław lub Warszawa) poprzez stronę familysearch.org. Akta w formie papierowej są dostępne w AD w Tarnowie i w kościele Św. Apostołów Piotra i Pawła. Jeśli szukacie przodków pochodzących z obecnej parafii w Jastrząbce Starej to macie szczęście, gdyż jest to jedna z bardziej dostępnych metrykalnie wsi z rejonów diecezji tarnowskiej, a poprzez AP w Krakowie możecie przeglądać akta w najbliższym dla swojego miejsca zamieszkania Archiwum Państwowym. Metryki urodzeń, małżeństw i zgonów znajdują się w całości na jednym mikrofilmie, a więc koszt jego sprowadzenia zamyka się w kilkunastu złotych. Życzę owocnych poszukiwań :)
Zapraszam do lektury innych postów powiązanych z parafią i nazwiskiem:
Hebdowie z Łęk
Pomieszanie z poplątaniem - błędna interpretacja danych przodka przez początkującego Genealoga
 |
| Fragment wywodu przodków pradziadka Pawła Starzec |
Kolejno rodzicami Andrzeja byli moi praprapradziadkowie Wincenty Starzec i Małgorzata Jaźwiec oboje urodzeni w Jastrząbce Starej. Dla Wincentego małżeństwo z moją antenatką było drugim związkiem. Wcześniej w wieku 19 lat stanął na ślubnym kobiercu z panną Zofią Kwiatek. Rodzicami Wincentego byli Józef Starzec i Ewa z domu Drwal. Zagadkę dotyczącą nazwiska panieńskiego Ewy próbuję rozwikłać do dziś. Z aktu ślubu datowanego na 1822 roku wiadomo, że Józef i Ewa zawierali swój pierwszy związek małżeński. W rubryce dotyczącej panny młodej zanotowano informację: Ewa de Drwalska ill. thori mater de Jamroch, co według mnie oznacza: Ewa z Drwalskich, z nieprawego łoża, matka z Jamrochów. W akcie ślubu zapisano, że Ewa ma 21 lat, jednak w 1801 roku i pobliskich latach nie urodziła się żadna dziewczynka imieniem Ewa z matki Reginy. W 1807 roku w Jastrząbce urodził się Bartłomiej syn Reginy Jamroch. Metryki urodzenia dzieci Józefa i Ewy wymieniają najczęściej jako jej nazwisko Drwal, jednak w dwóch przypadkach milczą o jej nieślubnym pochodzeniu. Jako jej nazwisko jest podawane także Para (córka Bartłomieja Para, który co ciekawe był mężem Jadwigi Wielgus) i Łaza. Kolejną interesującą okolicznością jest to, że para po ślubie wprowadziła się do domu, który był miejscem zamieszkania Ewy przed jej ślubem. Dodam, że w parafii żadna rodzina nie nosiła nazwiska Drwal. Jest ono dość licznie reprezentowane w Jastrząbce Nowej (Młodej), może w tamtejszych metrykach czeka na mnie rozwiązanie tej zagadki. Kolejno rodzicami Józefa byli moi praprapraprapradziadkowie Andrzej i Barbara z domu Makus(z). Możliwe, że nazwisko Barbary brzmiało wcześniej inaczej. W akcie ślubu z 1796 roku nazwisko Barbary to Makuszonka. W latach 80 XVIII wieku w metrykach jest nazwisko Mach (rodziny Antoniego i Wincentego Mach), więc może jej nazwisko panieńskie należałoby odczytać jako Machuszonka. Dostępne akta metrykalne mają swój początek w latach 80 XVIII wieku. W tym czasie w Jastrząbce było sześć małżeństw noszących nazwisko Starzec:
* Maciej Starzec i Zofia z domu Nosal, nr domu 26
* Jakub Starzec i Regina z domu Kozioł, nr domu 46
* Tomasz Starzec i Regina z domu Dziwa, nr domu 29
* Piotr Starzec i Marianna z domu Sasak, nr domu 311
* Paweł Starzec i Regina z domu Konieczny, nr domu 37
* Andrzej Starzec i Magdalena z domu Lis, nr domu 259
Każde z tych małżeństw może być rodzicami mojego przodka Andrzeja urodzonego ok. 1778 roku. Niestety akt małżeństwa Andrzeja pomija numer domu, w którym mieszkał. W roku 1832 Andrzej zawiera kolejny związek małżeński. Mieszkał w tym czasie w domu nr 73. Jest to jednak adres aktualny ponad 50 lat po jego narodzinach, przez co nie uważam tej informacji za wiarygodne źródło, co do stanu z 1796 roku. Numery domu z zebranych przeze mnie aktów urodzenia dzieci tej pary są różne, przez co nie mogę wyciągnąć w pełni wiarygodnego wniosku, co do domu rodzinnego Andrzeja.
W oparciu o dane zebrane z akt metrykalnych parafii Jastrząbka Stara wywód przodków w tej linii zawiera pełne pokolenie moich 5xpradziadków (w tym jedno pokolenie bez ojca), i niepełne 6xpradziadków. Niektórych linii 6xpradziadków prawdopodobnie nie uda mi się uzupełnić lub nie będę mogła wpisać ich do wywodu z powodu wątpliwości, co do 100% poprawności. Akta metrykalne parafii można przeglądać w kilku miejscach, a początkami sięgają 1782 roku. Mikrofilmy są dostępne w AD w Tarnowie i w AP w Krakowie na ul. Siennej. Mikrofilm można zamówić także do najbliższego Centrum Historii Rodziny (Wrocław lub Warszawa) poprzez stronę familysearch.org. Akta w formie papierowej są dostępne w AD w Tarnowie i w kościele Św. Apostołów Piotra i Pawła. Jeśli szukacie przodków pochodzących z obecnej parafii w Jastrząbce Starej to macie szczęście, gdyż jest to jedna z bardziej dostępnych metrykalnie wsi z rejonów diecezji tarnowskiej, a poprzez AP w Krakowie możecie przeglądać akta w najbliższym dla swojego miejsca zamieszkania Archiwum Państwowym. Metryki urodzeń, małżeństw i zgonów znajdują się w całości na jednym mikrofilmie, a więc koszt jego sprowadzenia zamyka się w kilkunastu złotych. Życzę owocnych poszukiwań :)
Zapraszam do lektury innych postów powiązanych z parafią i nazwiskiem:
Hebdowie z Łęk
Pomieszanie z poplątaniem - błędna interpretacja danych przodka przez początkującego Genealoga
http://starajastrzabka.osp.org.pl/index.php/kartki-z-przeszlosci/historia-starej-jastrzabki-w-skrocie
http://zarowianie.org.pl/historia/h_zapiski_stara_jastrzabka.html
http://dir.icm.edu.pl/Slownik_geograficzny/Tom_III/500
Zdjęcia:
http://www.diecezja.tarnow.pl/index.php/schematyzm/77-informacje-o-parafiach-w-diecezji/s/572-stara-jastrzabka
http://zarowianie.org.pl/zdjecia/z_index.html
Pierwsza publikacja: 29 kwiecień 2017
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz