Zarazowie z Żukowic i Jastrząbki Nowej

W moim wywodzie przodków występuje szereg różnych nazwisk, jednak mało które ma etymologię budzącą tak jednoznaczne negatywne skojarzenie jak nazwisko Zaraza. Słownik języka polskiego wymienia cztery znaczenia słowa zaraza:

I. epidemia, mór, choroba zakaźna;

II. przen. drań, szuja;

III. przen. zepsucie, demoralizacja;

IV. rodzaj roślin pasożytniczych

Wyraźnie słowo nie ma pozytywnych konotacji, ciekawe w jakich okolicznościach przypisano moim przodkom przezwisko, które później zmieniło się w nazwisko Zaraza. Rozszerzając poszukiwania na inne języki odnajdziemy słowo na południu Europy. Język hiszpański trochę przyjaźniej podchodzi do słowa zaraza (l.p. zarazo), gdyż jest to perkal - bawełniane płótno. Mogłoby to wskazywać na powiązanie z tkactwem, jednak nie dotarłam w swoich badaniach do innego określenia zawodu ascendentów niż rolnik. Zarazowie występują w dwóch liniach przodków mojej prababci macierzystej - Karoliny Wenz z domu Kajpust. Są to linie jej ojca Józefa Kajpust i matki Ewy Kajpust z domu Kozioł.

Zarazowie - przodkowie Józefa Kajpust

Moja linia Kajpustów do lat 90 XIX wieku zamieszkiwała Żukowice Nowe, a wcześniej Żukowice. Matką mojego praprapradziadka Józefa Kajpust była Maria z domu Zaraza.

Moja praprapraprababka Maria Zaraza z rodzicami

- fragment wywodu przodków

Rodzice Marii/Marianny to Gaweł i Agata z domu Stachura. W akcie ślub Gawła Zarazy z Agatą widnieje nr domu 36, jednak ich potomstwo przychodzi na świat w domu nr 135. Odnalazłam w księgach akty urodzenia następujących dzieci 5xpradziadków:

Jan (*1795) 

Piotr (*1797) 

Marianna (*1798)

Anna (*1800)

Jakub (*1802)

Apolonia (*1804)

Maria (*1805)

Stanisław (*1807)

Wawrzyniec (*1809)

Marianna (*1812)

Gaweł Zaraza zmarł w wieku 44 lat (pokrywa się to z wiekiem podanym w metryce małżeństwa), niecałe dwa miesiące po narodzinach najmłodszej córki. Ciekawi mnie jak będzie zapisane jego imię w akcie urodzenia, który powinnam znaleźć w księgach metrykalnych z ok. 1768 roku. W aktach urodzin jego dzieci sześć razy imię zapisano jako Gaulus, a po jednym razie: Gaullus, Gaudentius, Gabrielus, Paulus. W akcie ślubu zapisano Gaulus Zaraza, a w akcie zgonu Gavellus Zaraza. Myślę, że nosił imię Gaweł (tak zapisywano najczęściej) lub Paweł.

Zarazowie - przodkowie Ewy z domu Kozioł

W tym fragmencie wywodu wstępnych moja gałąź Zarazów jest trochę dłuższa. Matką mojej praprababki Ewy była Marianna z domu Zaraza.

Moja prapraprababka Marianna Zaraza 

- fragment wywodu przodków

Patrząc z perspektywy prapradziadka Józefa Kajpust (dop. jego ojciec to także Józef Kajpust) miał on babkę Marię z domu Zaraza oraz teściową Mariannę z domu Zaraza. Rodzicami Marianny Kozioł z domu Zaraza byli Błażej Zaraza i Agata z domu Ostręga. Do tego pokolenia ta linia mieszkała tylko w Jastrząbce Nowej. Rodzice Błażeja pobrali się w Żukowicach w 1787 roku, później przenieśli się do Jastrząbki. Spodziewam się znaleźć akt urodzeni Kazimierza Zarazy ok. 1761 roku w kartach wsi Żukowice. Kazimierz Zaraza i Katarzyna z domu Malec to moi 5xpradziadkowie.

W obu liniach jeśli będę miała trochę szczęścia dotrę do pokolenia 7xpradziadków lub trochę wyżej. Zachowane do dziś księgi parafii Lisia Góra i wioski rozpoczynają się dla urodzeń od 1680 roku, nie są jednak kompletne. Spodziewam się ubytku przodków w liniach Kazimierza (*ok.1761) i Gawła (*ok. 1768) Zarazów lub nawet odkrycia, że byli braćmi.

Zarazowie dziś

Obecnie nazwisko Zaraza nosi niewielka grupa Polaków.

Rozmieszczenie nazwiska Zaraza na mapie Polski.
Źródło: http://nazwiska-polskie.pl/Zaraza

W latach 90 XX wieku w Żukowicach Nowym mieszkało 6 osób o nazwisku Zaraza, a w Nowej Jastrząbce i Tarnowie po 5 osób. W zeszłym roku rozmawiałam z osobą mieszkającą w Jastrząbce i obecnie we wsi nie mieszka żadna osoba z rodziny Zarazów. Nazwisko raczej nie było na przestrzeni wieków popularne, chyba nikt nie chciałby się nazywać Zaraza. Może część przedstawicieli rodu przyjęła inne nazwisko, budzące lepsze skojarzenia. Wydaje się, że nazwisko powinno wystąpić niezależnie od siebie w różnych miejscach. Nie zakładam, że wszyscy są z sobą spokrewnieni, chociaż tak niewielka ilość przedstawicieli nazwiska może nasuwać takie skojarzenie. Zapewne zamieszkujący Tarnów - o ile dalej tu mieszkają - Zarazowie pochodzą z Żukowic lub Nowej Jastrząbki. Co do bardziej oddalonych rodzin może być różnie. Zawsze bardzo miło się odkrywa powiązanie pomiędzy własnymi antenatami i przodkami innych historyków rodziny.  Może i w tej linii odnajdę z kimś wspólnego przodka. Czas pokaże. :)


Zapraszam do lektury innych postów powiązanych z wymienionymi nazwiskami przodków:
Rodzina Kajpust - czy noszący to nazwisko Polacy mają wspólnego przodka?
Dostępność online indeksów oraz ksiąg metrykalnych z Tarnowa i okolicy
Paradoks liczby przodków popularnie zwany ubytkiem przodków
W jakich dokumentach można odnaleźć XIX-wiecznych włościan?

Pierwsza publikacja: 10 czerwiec 2017