Przodkowie o nazwisku S(z)ponder

Nazwisk w moim wywodzie przodków do bliższego opisania zostało jeszcze sporo. W poprzednich postach przedstawiałam najdłuższe linie z mojego wywodu, czyli nazwiska moich pradziadków: Golec, Kajpust, Starzec, Tryba, Wenz, Żmuda. Pozostały jeszcze do nakreślenia pradziadkowie z rodzin: Bryg z Jodłówki-Wałek i Januś z Tarnowa-Rzędzina. W tym poście chcę podzielić się informacjami jakie zebrałam o jednej z krótszych gałęzi, która dotyczy moich antenatów noszących nazwisko S(z)ponder.

Praprapraprababcia z rodziną i jej przodkowie

Po raz pierwszy nazwisko Sponder pojawiło się w moim wywodzie przodków wraz z osobą mojej praprapraprababci Marianny Starostka z domu Sponder. W akcie ślubu antenatów z 1844 roku nazwisko panny młodej zapisano w formie Szponder.

Księga małżeństw parafii Tarnów-Katedra, rok 1844

W metryce małżeństwa podano infromacje, że Marianna jest córką zagrodnika Józefa Szponder i jego małżonki Franciszki z domu Łabno. Dane w akcie nie mijają się z prawdą, poza jednym szczegółem. Ojcem Franciszki był Grzegorz Babka (Bobka), a jej ojczymem Walenty Łabno, czyli rodowe nazwisko Franciszki to Babka (Bobka). Cofając się wstecz, w księdze ochrzczonych w roku 1824 znajdziemy akt urodzenia Marianny Szponder.

Księga urodzonych parafii Tarnów-Katedra, rok 1824

W powyższym akcie urodzenia z 1824 roku nazwisko rodziny brzmiało Sponder. Z sprawdzonych zapisów w aktach ksiąg tarnowskiej katedry na przestrzeni XIX wieku można wyciągnąć wniosek, że pisownia nazwiska zmieniła się z Sponder na Szponder końcem lat 20 XIX wieku i była kontynuowana w XX wieku, aż do dnia dzisiejszego. We wcześniejszych księgach metrykalnych nazwisko zapisywano w formie Sponder. Marianna urodziła się w Rzędzinie w domu nr 8. Dziewczynka była pierwszym dzieckiem moich 5xpradziadków - Józefa Sponder i Franciszki z domu Babka. Józef i Franciszka pobrali się w Rzędzinie 19 grudnia 1822 roku. Dla obojga nowożeńców był to pierwszy związek małżeński. Para zamieszkała w domu rodzinnym Józefa, czyli pod nr 8. Dom znajdował się blisko domów należących do zabudowań dworskich, które zajmowały nr 1-4. Był to także dom, w którym urodził się mój antenat w 1799 roku. Józef był synem Antoniego Sponder i Franciszki z domu Dębskiej. Z księgi urodzeń wynika, że moi 6xpradziadkowie byli rodzicami: Antoniego, Józefa, Macieja, Jana, Walentego i Ignacego urodzonych w Rzędzinie w latach 1796-1807.

Potomkowie Antoniego S(z)ponder

W sprzyjających mi okolicznościach może to oznaczać, że Antoni i Franciszka zawarli związek małżeński ok. 1795 roku i zdarzenie miało miejsce w parafii Tarnów-Katedra. Nie spotkałam się na przełomie XVIII/XIX wieku z innymi Dębskimi w tej parafii, więc może być różnie. Może przeoczyłam nazwisko, gdyż wystąpiło tylko kilkakrotnie. W 1813 roku w sąsiedniej parafii w Lisiej Górze zmarł MD Karol Dębski, a kilka lat wcześniej Franciszek Dębski (nobilis). Ta rodzina Dębskich raczej niej jest poszukiwaną przeze mnie rodziną Franciszki Dębskiej. Kluczowym dokumentem będzie akt ślubu Antoniego Sponder i Franciszki Dębskiej, może przyniesie ciekawe informacje o pochodzeniu państwa młodych? Na dzień dzisiejszy moje poszukiwania zatrzymały się na pokoleniu moich 6xpradziadków. Dalsza kwerenda akt metrykalnych pozwoli dodać kolejne pokolenie przodków do wywodu.

Spekulacje dotyczące nazwiska S(z)ponder

Kolejnym krokiem w moich poszukiwaniach będzie próba odnalezienia aktu urodzenia mojego 6xpradziadka Antoniego Sponder. Otrzymałam informację, że w latach 1760-1780 w parafii Tarnów-Katedra urodziło się kilkoro dzieci o nazwisku Sponder w miejscowościach: Rzędzin, Krzyż i Zawada. Są to sąsiadujące z sobą miejscowości, więc owi Sponderowie mogą być ze sobą spokrewnieni. W przeciągu 20 lat urodziło się w parafii zaledwie kilkoro dzieci, więc szansa na pokrewieństwo jest jeszcze większa. Istnieje też możliwość, że Antoni urodził się w Rzędzinie, a nawet może w domu nr 8. Niemniej nazwisko Szponder występuje w Polsce dość rzadko - nosi je ok. 500 osób. Wiem na pewno, że jedna z gałęzi w XX wieku zmieniła nazwisko z Szponder na Schab. Ogólnie jest to całkiem chwytliwe nazwisko dla osoby wykonującej jeden z zawodów Cechu Wędliniarzy i Rzeźników. Była w Tarnowie gałąź rodziny, która trudniła się masarstwem, nie śledziłam przez jak długi okres czasu więc nie znam szczegółów. Z relacji ustnych dowiedziałam się, że w Tarnowie mieszkali Szponderowie, którzy byli pochodzenia żydowskiego. Wniosek ten oparto na tym, że mieszkali w części Tarnowa, która była zamieszkana przez mniejszość żydowską. Na stronie straty.pl rzeczywiście widnieje nazwisko Sponder odnoszące się do polskich Żydów. Może było kilka gałęzi rodziny lub niespokrewnione ze sobą rodziny noszące nazwisko Szponder. Przez cały XIX wiek w aktach urodzenia moich przodków nie odnotowano, że byli izraelitami. Jasno zapisano, że byli katolikami. Nie jestem zorientowana w temacie konwersji wiary w XVIII wieku, ale jeśliby takowa była powinnam znaleźć stosowną adnotację, w którymś z kolejnych aktów. Przedstawiciel jednej z gałęzi rodziny Szponder jest odnotowany na stronie wielcy.pl. Podczas VIII kadencji Sejmu Galicji (1901-1907) okręg krakowski reprezentował ks. Andrzej Szponder. Jego ojcem był Wincenty Szponder ur. ok 1823 roku. Ta gałąź może pochodzić z podkrakowskich Liszek, Początkiem XIX na Zamieściu (dzielnica Krakowa), także mieszkali Sponderowie. Może nazwisko nie wiąże się z mięsem, a jest to nazwisko niemieckie? Może Sponderowie byli kolonistami z czasów Marii Teresy lub Józefa II. W Rzędzinie w 2 połowie XVIII wieku zainicjowano akcję osadniczą, więc istnieje możliwość, że jest to powód ich pojawienia się w parafii Tarnów-Katedra? Mam nadzieję, że mój wywód nie skończy się na Antonim, a dalsza praca nad tą gałęzią wyda obfity owoc. Trzymajcie kciuki!

Źródło:
Księgi metrykalne parafii Tarnów-Katedra

Zapraszam na lekturę innych wpisów powiązanych z powyższym postem:
Ponownie o rodzinie S(z)ponder
W dawnym Rzędzinie
Budowanie wywodu przodków i tarnowskie księgi metrykalne na przestrzeni wieków
Dostępność online indeksów oraz ksiąg metrykalnych z Tarnowa i okolicy

Pierwsza publikacja: 20 maj 2017