Nekropolie przykościelne Tarnowa
Przez wieki miejscem pochówku zmarłych były podziemne krypty oraz place otaczające kościoły. W kryptach zlokalizowanych w kościołach grzebano duchowieństwo, szlachtę, mieszczan zasłużonych dla miasta. Zwykły zjadacz chleba spoczywał w jednym z setek ziemnych grobów znajdujących się na gruntach w pobliżu kościołów. Taki ziemny grób nie miał długiego terminu żywotności, miejsce na kolejne pochówki było wszak ograniczone. Może już po kilku miesiącach zacierały się ślady świadczące o pochowaniu w mogile konkretnej osoby, na miejscu jej wiecznego spoczynku dokonywano kolejnego pochówku. W 1784 roku władze austriackie nakazały likwidację cmentarzy przykościelnych. Mieszkańców Tarnowa i okolicy zaczęto grzebać na cmentarzu założonym w Zabłociu, przedmieściu leżącym za murami miasta. Zakazano grzebania zmarłych w kryptach kościelnych, nakaz ten wypełniano poza kilkoma wyjątkami. Nekropolie zaczęły swą organizacją i wyglądem przypominać dzisiejsze cmentarze komunalne.
Nieistniejące nekropolie rzymsko-katolickie w Tarnowie
Pierwszy związany z Tarnowem cmentarz przykościelny zapewne powstał w pobliżu kościółka p.w. św. Marcina wybudowanym przez Benedyktynów z Tyńca. 200 lat później Spycimir wzniósł w tym miejscu zamek - siedzibę rodu Tarnowskich, a kościół przeniesiono do Zawady, gdzie stoi do dnia dzisiejszego. Obecny wygląd kościoła oddaje jego stan z początków XVI wieku. Wokół kościoła jak napisał ks. Balicki chowano zmarłych ze wsi Zawada. Obecnie nieopodal kościoła znajduje się cmentarz założony w XIX wieku, wcześniejsza nekropolia nie zachowała się do czasów obecnych.
Drugim kościołem parafialnym w Tarnowie była dzisiejsza Bazylika Katedra p.w. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Zmarłych chowano na cmentarzu kolegiaty od 2 połowy XIV wieku do końca XVIII wieku. Można sobie wyobrazić, że tereny przykatedralne to wielka nekropolia. Pod Bazyliką Katedralną znajduje się siedem krypt. Otwarta dla odwiedzających 1 i 2 listopada jest krypta biskupów, w której znajdują się grobowce: bp Wojtarowicza, bp Lisowskiego, bp Stepa, abp Ablewicza i ks Tarły (+1642). Kolejne dwie krypty to miejsca spoczynku członków rodzin książąt Tarnowski i Ostrogskich. W krypcie rodu Tarnowskich znajduje się m. in. mogiła Barbary z Rożnowa - wnuczki Zawiszy Czarnego. Reszta krypt zawiera zgromadzone przez wieki szczątki zmarłych Tarnowian stanu szlacheckiego, wybitnych mieszczan i dostojników kościelnych. W latach 30 XIX wieku ks. Wincenty Balicki skatalogował zawartość krypt katedralnych. Opisał wygląd nagrobków, spisał łacińskie epitafia i przełożył je na język polski. Obecnie tereny przy katedrze są wyłożone kamieniem brukowym, skrywającym wszelkie ślady istnienia w tym miejscu dawnej nekropolii miasta.
Poniżej katedry przy dzisiejszym Pl. Bema w XV wieku postawiono kościół p.w. Św. Ducha, a 80 lat później przy ul. Targowej kościółek p.w. Św. Anny. Oba kościoły zostały rozebrane między 1810-1821 rokiem. Cmentarze popadły w zapomnienie, a na placu w miejscu kościoła Św. Ducha końcem XIX wieku zaczęto rozkładać namioty cyrkowe, kilkadziesiąt lat później pojawili się handlarze, a dzisiaj jest tam plac targowy. Końcem XX wieku prowadzono prace remontowe w miejscu dawnego kościółka św. Anny. Znalezione kości złożono do wspólnych trumien. Odprawiono mszę św. w intencji zmarłych i szczątki złożono we wspólnym grobie na cmentarzu komunalnym w Krzyżu. W 2013 roku podczas remontu placu targowego znaleziono pozostałości po kościele Św. Ducha oraz przykościelnym cmentarzu. Kości zmarłych pochowano na cmentarzu komunalnym w Klikowej.
W XV wieku do Tarnowa przybyli Bernardyni. Fundacją rodziny Tarnowskich wybudowano do ich użytku klasztor i kościół p.w. Matki Boskiej Śnieżnej. W XVIII wieku władze austriackie zadecydowały o kasacji klasztoru Bernardynów. Tereny klasztoru z kościołem zajęły oddziały wojskowe. Następnie zaadaptowano go kolejno na siedziby: Sądu Szlacheckiego, Sądu Obwodowego, więzienia oraz ratusz miejski. Obecnie w budynkach znajduje się kościół Polskokatolicki, biura oraz mieszkania prywatne. Na cmentarzu pochowani są m. in.: Jan z Melsztyna (+1540), poetka Elżbieta Drużbacka (+1765), bp Jan Duwall (+1785). Grobowiec pod prezbiterium kościoła jest miejscem pochówku zakonników oraz dobrodziejów klasztoru m. in. kanonika Jana Rafała Tarnowskiego - brata fundatora klasztoru oraz zakonnika Wiktoryna Melsztyńskiego.
Nową siedzibą Bernardynów w 1789 roku został dawny klasztor sióstr Bernardynek, który skonfiskowano decyzją władz w 1783 roku. Bernardynki nie posiadały wcześniej własnego przyklasztornego kościoła, uczęszczały na msze do kościoła OO. Bernardynów. Do budowy kościoła p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego (dawniej p.w. Św. Barbary) w 2 połowie XVIII wieku (ukończono budowę w 1776 r.) użyto kamienia z ruin zamku Tarnowskich niszczejącego na Górze Św. Marcina. W 1788 roku na tzw. Starym Cmentarzu pochowano jednego z zakonników. Możliwe, że nie zakładano w nowym klasztorze cmentarza, gdyż Bernardynów przeniesiono w to miejsce już po nakazie likwidacji cmentarzy przykościelnych. OO. Bernardyni do dnia dzisiejszego prowadzą zakon w klasztorze przy dzisiejszej ul. Bernardyńskiej.
W XVI wieku fundacją mieszczanina H. A. Eberharda wzniesiono we wsi Terlikówka kościół p.w. Trójcy Świętej (Trójcy Przenajświętszej). Tereny Terlikówki znajdują się obecnie w granicach miasta Tarnowa. Plac przykościelny jest ogrodzony, nie ma widocznych pozostałości po przykościelnym cmentarzu.
Kościół p.w. NMP Wniebowziętej został wzniesiony w XV wieku dzięki fundacji sześciu włościan z Przedmieścia Wielkiego. Kościół drewniany jest usytuowany przy potoku Wątok i był przez niego wielokrotnie podmywany. W XIX wieku przeniesiono go kilka metrów dalej od brzegów potoku. Naprzeciwko kościoła końcem XVIII wieku założono cmentarz na Zabłociu tzw. Stary Cmentarz.
Badania archeologiczne prowadzone w 2010 roku podczas budowy tunelu w miejscu obecnego Pl. Sienkiewicza zaowocowały odkryciem dawnej tarnowskiej nekropolii żydowskiej. Pochówki zmarłych wyznawców wiary mojżeszowej odbywały się w tym miejscu od XV do 1 połowy XVI wieku.
Kolejną nekropolią Izraelitów jest zachowany do dnia dzisiejszego kirkut żydowski u zbiegu dzisiejszych ulic Szpitalnej, Starodąbrowskiej i Słonecznej. Powstał on w 2 połowie XVI wieku za murami miasta we wsi przedmiejskiej zwanej Pogwizdów. Zachowane do dzisiaj nagrobki w liczbie ok. 3000 zajmują powierzchnię 3,27 ha. Najstarszy pochodzi z 1677 roku. Jest w nim pochowany Chaim syn Icchaka, kaznodzieja i znawca kabały. Na cmentarzu są pochowani rabini i cadycy z Tarnowa i okolicy oraz członkowie tarnowskich rodzin: Aberdam, Brändsteatter, Maschler, Merz, Szancer. W 1991 roku oryginalną bramę kirkutu przewieziono do Holocaust Memorial Museum.
W południowo-wschodniej części kirkutu znajduje się kwatera, w której pochowano: 41 żołnierzy armii austriackiej, 9 żołnierzy armii rosyjskiej i 1 żołnierza 5 Pułku Piechoty Legionów Polskich (Samuela Reicha) zmarłych w tarnowskim szpitalu w latach 1914-1917. Końcem 1918 roku pochowano kolejnych 3 żołnierzy armii austriackiej. Znane są nazwiska 53 pochowanych tu żołnierzy.
Ok. 1580 roku w Tarnowie zamieszkali pierwsi Szkoci wyznający protestantyzm. W kamienicy wzniesionej w połowie XVI wieku, pod dzisiejszym adresem Rynek 20 znajdowała się kaplica ariańska. Obecnie jest to klatka schodowa w siedzibie Muzeum Okręgowego w Tarnowie. Szkoci zajmowali się głównie handlem. W 1622 roku dwóch Szkotów zawiązało spółkę handlową tworząc pierwszy bank w Tarnowie. Mieszkający w Tarnowie Szkoci nosili m. in. nazwiska: Nikelson, Murray, Gordon, Smieda, Wolfson, Franck, Kieth, Petray, Enges, Stirling, Dun, Huyson, Szot. W XVII wieku Szkoci stanowili najliczniejszą niepolską grupę narodowościową wśród mieszczan tarnowskich. Zmarłych grzebano na cmentarzu w tzw. ogrodach Nikelsonów usytuowanych na terenie zbiegających się współcześnie ulic: Batorego i Staszica. Nekropolię zlikwidowano w 1737 roku. Od tego czasu przez prawie 50 lat protestanci nie mieli własnego cmentarza w Tarnowie.
Kolejny cmentarz protestancki utworzono na Zabłociu w 1784 roku. W 1872 roku nekropolia połączyła się z rozrastającym się w kierunku torów i Wątoku cmentarzem katolickim (mowa o tzw. Starym Cmentarzu), który pierwotnie zajmował ok. 1 ha, a obecnie 3 ha. Zachowała się niewielka część nagrobków ewangelickich, większość z zachowanych ma nieczytelne epitafia.
To tyle z informacji, które udało mi się zebrać na temat dawnych tarnowskich nekropolii. Frapowało mnie, gdzie mogą znajdować się miejsca spoczynku moich antenatów zmarłych przed wiekami. W metryce ponownego związku małżeńskiego mojego 4xpradziadka zapisano informację, że jego żona - moja 4xprababka została pochowana w 1844 roku na cmentarzu w Zamieściu. Zachodziłam w głowę, gdzie ten cmentarz się znajdował? Antenatka chorowała na suchoty, były one przyczyną jej śmierci. Zapewne ostatnie chwile życia spędziła w szpitalu. Dawny szpital koło kościoła Św. Ducha przeniesiono na Przedmieścia Mniejsze. Jeśli zmarła w szpitalu, to zapewne została pochowana na cmentarzu leżącym najbliżej niego, zamiast na parafialnym przy tarnowskiej katedrze. Nic więc dziwnego, że nie orientowałam się co do umiejscowienia cmentarza w topografii miasta. Wszystkie z cmentarzy przykościelnych zostały zlikwidowane. Pierwsze zachowane groby moich przodków z początku XX wieku są na cmentarzu na Zabłociu. Zapewne zmarłych z mojej rodziny chowano tam już w XIX wieku. Tzw. Stary Cmentarz do lat 80 XX wieku przyjął na wieczny spoczynek ok. 70 tys. mieszkańców Tarnowa i okolicy. Jest on szczególnym miejscem dla genealogów, których przodkowie byli związani z Tarnowem. Miasto i Tarnowianie podejmują starania, aby zachować cmentarz i znajdujące się na nim nagrobki w jak najlepszym stanie. Projekty związane z odnawianiem i ochroną dawnych nekropolii na terenach dzisiejszej Polski są bardzo potrzebne i miejmy nadzieję, że będzie ich coraz więcej.
Zapraszam do lektury innych postów powiązanych z Tarnowem:
„Żyją tak długo, jak długo inni pielęgnują pamięć o nich ...”
Budowanie wywodu przodków i tarnowskie księgi metrykalne na przestrzeni wieków
Dostępność online indeksów oraz ksiąg metrykalnych z Tarnowa i okolicy
W dawnym Rzędzinie
Szkoła Powszechna w Rzędzine, czyli obecna Szkoła Podstawowa nr 9 w Tarnowie
W jakich dokumentach można odnaleźć XIX-wiecznych włościan?
Zakłady fotograficzne w Tarnowie w XIX wieku
Fotografia w Tarnowie w XX wieku
I Wojna Światowa - służba wojskowa Tarnowian i okolicznych mieszkańców
Kościół Filipinów - tablice pamiątkowe
Wojciech Ludwik Golec tarnowskim szewcem
Członkowie Cechu Szewców i Cholewkarzy w Tarnowie
Emigracja tarnowskich włościan w XIX i początkiem XX wieku
Książki i czasopisma przydatne Genealogom z Tarnowa i okolic
Źródła:
red. Potępa Stanisław, Wielki przewodnik po Tarnowie, tom 1 i 2
ks. Kania Wojciech, Rocznik Tarnowski 1993, Kościół Trójcy Przenajświętszej w Tarnowie
Leo Andrzej, Rocznik Tarnowski 1990, Cmentarz tarnowskich ewangelików - powstanie i lokalizacja
http://www.tarnowskieinfo.pl/news/7071,podziemny-tarnowski-cmentarz.html
http://www.tarnowskieinfo.pl/news/5301,tarnowskie-kronik-10-szpital-sw-ducha.html
http://www.intarnet.pl/www1.atlas.okay.pl/index_galeria2.html?action=album&rok=2010&miesiac=11&nazwa=otwarta_krypta
http://www.kirkuty.xip.pl/tarnow.htm
http://www.sztetl.org.pl/pl/article/tarnow/12,cmentarze/2014,cmentarz-ul-szpitalna-/
http://www.it.tarnow.pl/index.php/pol/Atrakcje/TARNOW/Zabytki-i-atrakcje/Tarnowskie-cmentarze
http://starycmentarz.pl/
http://www.tarnow.pl/
 |
| Kościół p.w. Św. Marcina w Zawadzie. Źródło: Fot. Michał Gąciarz http://tarnow.naszemiasto.pl/ |
Drugim kościołem parafialnym w Tarnowie była dzisiejsza Bazylika Katedra p.w. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Zmarłych chowano na cmentarzu kolegiaty od 2 połowy XIV wieku do końca XVIII wieku. Można sobie wyobrazić, że tereny przykatedralne to wielka nekropolia. Pod Bazyliką Katedralną znajduje się siedem krypt. Otwarta dla odwiedzających 1 i 2 listopada jest krypta biskupów, w której znajdują się grobowce: bp Wojtarowicza, bp Lisowskiego, bp Stepa, abp Ablewicza i ks Tarły (+1642). Kolejne dwie krypty to miejsca spoczynku członków rodzin książąt Tarnowski i Ostrogskich. W krypcie rodu Tarnowskich znajduje się m. in. mogiła Barbary z Rożnowa - wnuczki Zawiszy Czarnego. Reszta krypt zawiera zgromadzone przez wieki szczątki zmarłych Tarnowian stanu szlacheckiego, wybitnych mieszczan i dostojników kościelnych. W latach 30 XIX wieku ks. Wincenty Balicki skatalogował zawartość krypt katedralnych. Opisał wygląd nagrobków, spisał łacińskie epitafia i przełożył je na język polski. Obecnie tereny przy katedrze są wyłożone kamieniem brukowym, skrywającym wszelkie ślady istnienia w tym miejscu dawnej nekropolii miasta.
 |
| Wejście do krypty biskupów. Źródło: http://www.intarnet.pl/www1.atlas.okay.pl/ |
 |
| Krypta biskupów. Źródło:
http://www.intarnet.pl/www1.atlas.okay.pl/
|
Poniżej katedry przy dzisiejszym Pl. Bema w XV wieku postawiono kościół p.w. Św. Ducha, a 80 lat później przy ul. Targowej kościółek p.w. Św. Anny. Oba kościoły zostały rozebrane między 1810-1821 rokiem. Cmentarze popadły w zapomnienie, a na placu w miejscu kościoła Św. Ducha końcem XIX wieku zaczęto rozkładać namioty cyrkowe, kilkadziesiąt lat później pojawili się handlarze, a dzisiaj jest tam plac targowy. Końcem XX wieku prowadzono prace remontowe w miejscu dawnego kościółka św. Anny. Znalezione kości złożono do wspólnych trumien. Odprawiono mszę św. w intencji zmarłych i szczątki złożono we wspólnym grobie na cmentarzu komunalnym w Krzyżu. W 2013 roku podczas remontu placu targowego znaleziono pozostałości po kościele Św. Ducha oraz przykościelnym cmentarzu. Kości zmarłych pochowano na cmentarzu komunalnym w Klikowej.
 |
| Zarys fundamentów kościoła p.w. Św. Anny. Źródło: Fot. M. Sztorc, http://www.tarnowskiekoscioly.net |
 |
| Plac targowy tzw. Burek. Źródło: www.tarnow.pl |
W XV wieku do Tarnowa przybyli Bernardyni. Fundacją rodziny Tarnowskich wybudowano do ich użytku klasztor i kościół p.w. Matki Boskiej Śnieżnej. W XVIII wieku władze austriackie zadecydowały o kasacji klasztoru Bernardynów. Tereny klasztoru z kościołem zajęły oddziały wojskowe. Następnie zaadaptowano go kolejno na siedziby: Sądu Szlacheckiego, Sądu Obwodowego, więzienia oraz ratusz miejski. Obecnie w budynkach znajduje się kościół Polskokatolicki, biura oraz mieszkania prywatne. Na cmentarzu pochowani są m. in.: Jan z Melsztyna (+1540), poetka Elżbieta Drużbacka (+1765), bp Jan Duwall (+1785). Grobowiec pod prezbiterium kościoła jest miejscem pochówku zakonników oraz dobrodziejów klasztoru m. in. kanonika Jana Rafała Tarnowskiego - brata fundatora klasztoru oraz zakonnika Wiktoryna Melsztyńskiego.
 |
| Dawny klasztor OO. Bernardynów z kościołem p.w. Matki Boskiej Śnieżnej. Źródło: Fot. M. Sztorc, http://www.tarnowskiekoscioly.net |
Nową siedzibą Bernardynów w 1789 roku został dawny klasztor sióstr Bernardynek, który skonfiskowano decyzją władz w 1783 roku. Bernardynki nie posiadały wcześniej własnego przyklasztornego kościoła, uczęszczały na msze do kościoła OO. Bernardynów. Do budowy kościoła p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego (dawniej p.w. Św. Barbary) w 2 połowie XVIII wieku (ukończono budowę w 1776 r.) użyto kamienia z ruin zamku Tarnowskich niszczejącego na Górze Św. Marcina. W 1788 roku na tzw. Starym Cmentarzu pochowano jednego z zakonników. Możliwe, że nie zakładano w nowym klasztorze cmentarza, gdyż Bernardynów przeniesiono w to miejsce już po nakazie likwidacji cmentarzy przykościelnych. OO. Bernardyni do dnia dzisiejszego prowadzą zakon w klasztorze przy dzisiejszej ul. Bernardyńskiej.
 |
| Klasztor OO. Bernardynów z kościołem p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego |
W XVI wieku fundacją mieszczanina H. A. Eberharda wzniesiono we wsi Terlikówka kościół p.w. Trójcy Świętej (Trójcy Przenajświętszej). Tereny Terlikówki znajdują się obecnie w granicach miasta Tarnowa. Plac przykościelny jest ogrodzony, nie ma widocznych pozostałości po przykościelnym cmentarzu.
 |
| Kościół p.w. Św. Trójcy. Źródło: http://tarnow-miasto.prv.pl/k_tr.html |
Kościół p.w. NMP Wniebowziętej został wzniesiony w XV wieku dzięki fundacji sześciu włościan z Przedmieścia Wielkiego. Kościół drewniany jest usytuowany przy potoku Wątok i był przez niego wielokrotnie podmywany. W XIX wieku przeniesiono go kilka metrów dalej od brzegów potoku. Naprzeciwko kościoła końcem XVIII wieku założono cmentarz na Zabłociu tzw. Stary Cmentarz.
 |
| Kościół p.w. NMP Wniebowziętej. Źródło: http://www.drewniana.malopolska.pl/?page=obiekty&id=201 |
Kirkuty w Tarnowie
Badania archeologiczne prowadzone w 2010 roku podczas budowy tunelu w miejscu obecnego Pl. Sienkiewicza zaowocowały odkryciem dawnej tarnowskiej nekropolii żydowskiej. Pochówki zmarłych wyznawców wiary mojżeszowej odbywały się w tym miejscu od XV do 1 połowy XVI wieku.
 |
| Plac Sienkiewicza obecnie. Źródło: www.tarnow.pl |
Kolejną nekropolią Izraelitów jest zachowany do dnia dzisiejszego kirkut żydowski u zbiegu dzisiejszych ulic Szpitalnej, Starodąbrowskiej i Słonecznej. Powstał on w 2 połowie XVI wieku za murami miasta we wsi przedmiejskiej zwanej Pogwizdów. Zachowane do dzisiaj nagrobki w liczbie ok. 3000 zajmują powierzchnię 3,27 ha. Najstarszy pochodzi z 1677 roku. Jest w nim pochowany Chaim syn Icchaka, kaznodzieja i znawca kabały. Na cmentarzu są pochowani rabini i cadycy z Tarnowa i okolicy oraz członkowie tarnowskich rodzin: Aberdam, Brändsteatter, Maschler, Merz, Szancer. W 1991 roku oryginalną bramę kirkutu przewieziono do Holocaust Memorial Museum.
 |
| Kirkut żydowski w Tarnowie. Źródło: http://www.polskiekrajobrazy.pl/Artykuly/2:Zabytki/153: Zapomniana_pamiec._Cmentarze_zydowskie_w_Polsce.html |
W południowo-wschodniej części kirkutu znajduje się kwatera, w której pochowano: 41 żołnierzy armii austriackiej, 9 żołnierzy armii rosyjskiej i 1 żołnierza 5 Pułku Piechoty Legionów Polskich (Samuela Reicha) zmarłych w tarnowskim szpitalu w latach 1914-1917. Końcem 1918 roku pochowano kolejnych 3 żołnierzy armii austriackiej. Znane są nazwiska 53 pochowanych tu żołnierzy.
 |
| Kwatera grobów z I Wojny Światowej. Źródło: http://grobywojenne.malopolska.uw.gov.pl/pl-PL/Home/Obiekt/915 |
Nekropolie akatolików w Tarnowie
Ok. 1580 roku w Tarnowie zamieszkali pierwsi Szkoci wyznający protestantyzm. W kamienicy wzniesionej w połowie XVI wieku, pod dzisiejszym adresem Rynek 20 znajdowała się kaplica ariańska. Obecnie jest to klatka schodowa w siedzibie Muzeum Okręgowego w Tarnowie. Szkoci zajmowali się głównie handlem. W 1622 roku dwóch Szkotów zawiązało spółkę handlową tworząc pierwszy bank w Tarnowie. Mieszkający w Tarnowie Szkoci nosili m. in. nazwiska: Nikelson, Murray, Gordon, Smieda, Wolfson, Franck, Kieth, Petray, Enges, Stirling, Dun, Huyson, Szot. W XVII wieku Szkoci stanowili najliczniejszą niepolską grupę narodowościową wśród mieszczan tarnowskich. Zmarłych grzebano na cmentarzu w tzw. ogrodach Nikelsonów usytuowanych na terenie zbiegających się współcześnie ulic: Batorego i Staszica. Nekropolię zlikwidowano w 1737 roku. Od tego czasu przez prawie 50 lat protestanci nie mieli własnego cmentarza w Tarnowie.
 |
| Dawna kaplica ariańska. Źródło:http://tarnow.naszemiasto.pl |
Kolejny cmentarz protestancki utworzono na Zabłociu w 1784 roku. W 1872 roku nekropolia połączyła się z rozrastającym się w kierunku torów i Wątoku cmentarzem katolickim (mowa o tzw. Starym Cmentarzu), który pierwotnie zajmował ok. 1 ha, a obecnie 3 ha. Zachowała się niewielka część nagrobków ewangelickich, większość z zachowanych ma nieczytelne epitafia.
 |
| Tablica wmurowna w mury Starego Cmentarza. Źródło: Fot. I. Lisowska, www.starycmentarz.pl |
To tyle z informacji, które udało mi się zebrać na temat dawnych tarnowskich nekropolii. Frapowało mnie, gdzie mogą znajdować się miejsca spoczynku moich antenatów zmarłych przed wiekami. W metryce ponownego związku małżeńskiego mojego 4xpradziadka zapisano informację, że jego żona - moja 4xprababka została pochowana w 1844 roku na cmentarzu w Zamieściu. Zachodziłam w głowę, gdzie ten cmentarz się znajdował? Antenatka chorowała na suchoty, były one przyczyną jej śmierci. Zapewne ostatnie chwile życia spędziła w szpitalu. Dawny szpital koło kościoła Św. Ducha przeniesiono na Przedmieścia Mniejsze. Jeśli zmarła w szpitalu, to zapewne została pochowana na cmentarzu leżącym najbliżej niego, zamiast na parafialnym przy tarnowskiej katedrze. Nic więc dziwnego, że nie orientowałam się co do umiejscowienia cmentarza w topografii miasta. Wszystkie z cmentarzy przykościelnych zostały zlikwidowane. Pierwsze zachowane groby moich przodków z początku XX wieku są na cmentarzu na Zabłociu. Zapewne zmarłych z mojej rodziny chowano tam już w XIX wieku. Tzw. Stary Cmentarz do lat 80 XX wieku przyjął na wieczny spoczynek ok. 70 tys. mieszkańców Tarnowa i okolicy. Jest on szczególnym miejscem dla genealogów, których przodkowie byli związani z Tarnowem. Miasto i Tarnowianie podejmują starania, aby zachować cmentarz i znajdujące się na nim nagrobki w jak najlepszym stanie. Projekty związane z odnawianiem i ochroną dawnych nekropolii na terenach dzisiejszej Polski są bardzo potrzebne i miejmy nadzieję, że będzie ich coraz więcej.
Zapraszam do lektury innych postów powiązanych z Tarnowem:
„Żyją tak długo, jak długo inni pielęgnują pamięć o nich ...”
Budowanie wywodu przodków i tarnowskie księgi metrykalne na przestrzeni wieków
Dostępność online indeksów oraz ksiąg metrykalnych z Tarnowa i okolicy
W dawnym Rzędzinie
Szkoła Powszechna w Rzędzine, czyli obecna Szkoła Podstawowa nr 9 w Tarnowie
W jakich dokumentach można odnaleźć XIX-wiecznych włościan?
Zakłady fotograficzne w Tarnowie w XIX wieku
Fotografia w Tarnowie w XX wieku
I Wojna Światowa - służba wojskowa Tarnowian i okolicznych mieszkańców
Kościół Filipinów - tablice pamiątkowe
Wojciech Ludwik Golec tarnowskim szewcem
Członkowie Cechu Szewców i Cholewkarzy w Tarnowie
Emigracja tarnowskich włościan w XIX i początkiem XX wieku
Książki i czasopisma przydatne Genealogom z Tarnowa i okolic
Źródła:
red. Potępa Stanisław, Wielki przewodnik po Tarnowie, tom 1 i 2
ks. Kania Wojciech, Rocznik Tarnowski 1993, Kościół Trójcy Przenajświętszej w Tarnowie
Leo Andrzej, Rocznik Tarnowski 1990, Cmentarz tarnowskich ewangelików - powstanie i lokalizacja
http://www.tarnowskieinfo.pl/news/7071,podziemny-tarnowski-cmentarz.html
http://www.tarnowskieinfo.pl/news/5301,tarnowskie-kronik-10-szpital-sw-ducha.html
http://www.intarnet.pl/www1.atlas.okay.pl/index_galeria2.html?action=album&rok=2010&miesiac=11&nazwa=otwarta_krypta
http://www.kirkuty.xip.pl/tarnow.htm
http://www.sztetl.org.pl/pl/article/tarnow/12,cmentarze/2014,cmentarz-ul-szpitalna-/
http://www.it.tarnow.pl/index.php/pol/Atrakcje/TARNOW/Zabytki-i-atrakcje/Tarnowskie-cmentarze
http://starycmentarz.pl/
http://www.tarnow.pl/
Pierwsza publikacja: 18 marzec 2017
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz